منظور از اخزا چیست؟ همه چیز درمورد اسناد خزانه اسلامی
اوراق اخزا یا اسناد خزانه اسلامی فرصتی برای جبران بدهی های دولت یا فرصتی برای کسب سود افراد غیردولتی؟
همه افراد فعال در حوزه بورس با عبارت اخزا یا اسناد خزانه اسلامی مواجه شدهاند. گاها این وسوسه را در شما ایجاد کرده است که بدانید چرا دولت چنین اوراقی را منتشر کرده و چه نفعی برای آنها خواهد داشت؟! یا اینکه آیا خرید اینگونه اوراق برای معاملهگران عادی سودی را به همراه خواهد داشت؟
اوراق اخزا یکی از چند روش و راهحلی است تا دولت بدهیهای خود را جبران نماید. اما این اوراق میتوانند سود تضمینی را به خریداران آنها برساند و از ریسک بسیار پایینی برخوردار میباشد. پس شما نیز اگر علاقهمند به خرید این اوراق هستید قطعا باید با تمام چم و خم این اوراق آشنایی پیدا کنید.
در صورتی که علاقهمند به خرید یا آشنایی با اسناد خزانه اسلامی میباشید مقاله کالج تیبورس در خصوص اوراق اخزا را از دست ندهید.
در این مقاله چه میآموزید؟
- اخزا یا اسناد خزانه اسلامی چیست؟
- انتشار اوراق اخزا برای دولت چه مزایایی را به همراه خواهد داشت؟
- دولت معمولا اوراق اخزا را به چه کسانی پرداخت میکند؟
- آیا استفاده از اوراق اخزا ریسکهایی را نیز به همراه خواهد داشت؟
این مقاله برای چه کسانی مناسب است؟
- کسانی که علاقهمند به آشنایی و خرید اوراق اخزا میباشند.
- افرادی که به دنبال سرمایهگذاریهای کم ریسک هستند.
- افرادی که به دنبال آموزش نحوه خرید و فروش این اوراق هستند.
اخزا چیست؟
اخزا شکلی از اوراق بدهی است که اکثریت دولتها گاها به دلیل بدهیهای خود مجبور به استفاده از آن میشوند تا بتوانند بدهیهای خود را به طلبکاران غیردولتی خود پرداخت کنند. این اوراق در دسته اوراق بهادار قرار میگیرند. اگر در صفحهای یا پیجی با کلمه اسناد خزانه اسلامی مواجه شدید، تعجب نکنید. زیرا اسناد خزانه اسلامی همان به اصطلاح اخزا میباشد و تفاوتی ندارد.
اوراق اخزا که معمولاً قیمتی کمتر از ارزش اسمی آنها دارند به طلبکارانی که دولتی نیستند بدون پرداخت سود میاندورهای به فروش میرسد. اوراق مربوط به این اخزا، با موعد پرداخت معین که کمتر از 3 سال میباشد منتشر میشود و زمانی که قرارداد بین دولت و طلبکاران به پایان رسید، دولت موظف است تا مبلغ اسمی هر کدام از اوراق را به صاحبان اوراق که همان طلبکاران میباشند پرداخت نمایند.
اما احتمالا از خود میپرسید سود این خریداران در چه جایی از این قرارداد نهفته است؟ سود خریداران در واقع از اختلاف قیمت خرید و ارزشی اسمی این اوراق در زمان پرداخت میباشد. اوراق مربوط به اخزا در ابتدا به واسطه دولت در بازار اولیه به منظور تأمین هزینهها یا بدهیها منتشر میشود و پس از آن در بازار ثانویه میان خریداران و فروشندگان تبادل میشود.
اوراق اخزا به نوعی تعهد دولت در جهت پرداخت بدهیها میباشد که به واسطه آن، بدهیهای پیشین دولت پرداخت میشود و این اوراق باعث ایجاد بدهی های جدیدی نخواهند شد.
ویژگی های اوراق اخزا یا خزانه اسلامی
- نهادی که از این اوراق حمایت میکند وزارت امور اقتصادی کشور میباشد و پرداخت این اوراق در درجهای از اهمیت قرار دارند که با پرداخت حقوق کارکنان دولت برابری میکنند. همچنین خزانه داری کل کشور نیز برای پرداخت این اوراق متعهد میباشد.
- سود خرید این اوراق برای خریداران آن، در واقع اختلاف بین قیمت خرید و قیمت اسمی آنها میباشد.
- اسناد خزانه اسلامی فاقد سود پایان دوره و میان دوره میباشد.
- اوراق خزانه اسلامی دارای موعد پرداخت معینی میباشند. و از جهت زمان اوراق اخزا در کوتاهترین زمان، به یک ساله و در بلندترین مدت زمان 3 ساله میباشد. مدت زمانهایی که در اوراق اخزا مشخص میشود به صورت هفتگی میباشد و به ترتیب شامل 4، 13، 26 و 52 میباشد.
- اوراق اخزا به دلیل تعهداتی که دولت در قبال آنها دارد، دارای ریسک پایین و امنیت بالایی میباشند.
- کارمزد معاملات اخزا به ازای هر معامله برای فروش0.000725 ارزش قرارداد است و همچنین کارمزد به ازای خرید نیز برابر با 0.000725 ارزش قرارداد میباشد.
مراحل انتشار اوراق اخزا
- سازمانهای اجرایی و دولتی پس از اینکه مجوزهای مربوط را از مجلس دریافت کردند اوراق اخزا را منتشر مینمایند.
- پس از انجام فرایندهای مربوط به مرحله اول طلبکاران یا پیمانکاران میتوانند مدارک مربوط به بدهی خود را به سازمانهای دولتی ارائه داده و سازمانهای دولتی نیز آنها را به بانکها معرفی نمایند.
- پس از معرفی طلبکاران به بانک، به فرابورس معرفی میشوند و پس از انجام فرایندهای مربوطه که به طور متوسط 10 روز زمان میبرد اسامی پیمانکاران در فرابورس به ثبت خواهد رسید.
- پس از به ثبت رسیدن اسامی آنها، این امکان وجود خواهد داشت که اوراق خود را در فرابورس به فروش برسانند.
- درمرحله آخر، پس از اینکه اوراق اخزا به فروش رسید، 72 ساعت زمان میبرد تا مبالغ به حساب فروشندگان اوراق واریز شود.
اوراق اخزا در بازار چگونه منتشر میشوند؟
عرضه اولیه اسناد خزانه اسلامی به 2 روش انجام میگیرد.
- اولین روش، روش ثبت سفارش یا بوک بیلیدنگ میباشد. در این روش قیمتهایی که از سوی خریداران اعمال میشود سیر کاهشی داشته و در طی این نوع عرضه اولیه تقریبا 80 درصد از اسناد خزانه اسلامی میبایستی به فروش برسد.
- روش دوم حراج است که احتمالا شبیه این روش را در عرضه اولیه شرکتها تجربه نمودهاید. در این روش قیمت پایهای از سوی دولت اعلام میشود. و پس از آن خریداران در رقابت با یکدیگر با توجه به تقاضای ایجاد شده، قیمت پایانی اوراق مشخص میشود.
دولت اوراق اخزا را به چه کسانی پرداخت میکند؟
اوراق اخزا توسط سازمانهای دولتی، به منظور جبران کسری بودجه و پرداخت بدهیها به مراجع زیر پرداخت میشود.
- سرمایه گذاران
- فروش به افراد علاقه مند برای خرید اوراق اخزا
- پیمانکاران
- طلبکاران
روش خرید اسناد خزانه اسلامی
افرادی که علاقه مند به خرید یا فروش اوراق اخزا میباشند، باید این فرایند را از طریق فرابورس بازار بورس و اوراق بهادار انجام دهند. کاربران برای انجام خرید یا فروش، باید به واسطه یکی از کارگزاری های موجود اوراق خزانه را با توجه به قیمت روزانه معامله نمایند.
برای معاملات اخزا باید نماد اخزا را در سایت بورس (www.tsetmc.com) جستجو نمایید. پس از جستجو مشاهده خواهید کرد که نماد اخزا با ارقامی نمایش داده میشود. باید بدانید که این ارقام تاریخ موعد پرداخت اوراق میباشد. به طور مثال زمانی که نماد اخزا 30 4 00 را در سایت مشاهده کنید این نماد بیان میدارد که تاریخ و موعد پرداخت این اوراق در تاریخ 30/4/1400 میباشد.
مزایای انتشار اسناد خزانه اسلامی یا اخزا
انتقال اوراق اخزا برای دولت مزایای زیادی را به همراه خواهد داشت که برخی از مهمترین این مزایا عبارتاند از:
- انتشار اسناد خزانه اسلامی موقعیتی مناسب برای گسترش دستگاههای مالی ایجاد میکند.
- زمانی که دولت اوراق اخزا را منتشر میکند دیگر نیازمند قرض کردن نخواهد بود و به همین دلیل این انتشار باعث خودمختاری و اقتدار هرچه بیشتر دولت خواهد شد.
- اوراق اخزا شامل مالیات نمیشود و معاف از مالیات است.
- با استفاده از این روش اسناد خزانه اسلامی به عنوان ابزار مدرن مالی امروزی مورد استفاده قرار میگیرد.
- اینگونه اوراق در زمان موعد پرداخت از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند.
- دولت از این طریق میتواند بدهیهای خود را تسویه نموده و از عدم اعتماد نسبت به خود جلوگیری نماید.
- به دلیل تعهداتی که دولت نسبت به این اوراق دارد امنیت این اوراق بالا میباشد و از ریسک پایینی برخوردار است.
انواع ریسک اوراق اخزا
احتمالا با خواندن این تیتر کمی متعجب خواهید شد! زیرا در امتداد مقاله بسیار اشاره کردیم که اوراق اخزا بسیار کم ریسک میباشد! بله درست است این اوراق بسیار کم ریسک هستند اما شما اگر فردی فعال در بازارهای مالی باشید متوجه هستید که هر سرمایهگذاری هر چند ریسکهای کمی را به دنبال داشته باشد اما قطعا نمیتواند خالی از ریسک باشد. به همین دلیل برای سرمایهگذاری در هر جایی بهتر است با ریسکهای آن، هر چند که ناچیز باشند آشنا شوید.
ریسک افت و خیز قیمت اسناد خزانه
منظور از افت و خیزهای قیمتی این است که ممکن است گاهی اوقات قیمت اخزا از قیمت اسمی آن پایینتر و گاهی اوقات قیمت آنها از قیمت اسمی بیشتر باشد. از جمله دلایل این اتفاق را میتوان مربوط به اصل قانون بازار سرمایه، یعنی عرضه و تقاضا دانست. پس در نتیجه زمانی که قیمت اوراق از قیمت اسمی آن بیشتر باشد سود بیشتری نسیب مالکان آنها میشود و زمانی که قیمت آنها از قیمت اسمی پایینتر باشد سود کمتری نسیب مالکان آنها میشود.
خزانه و ریسک نکول
احتمالا اولین سوالی که از خود میپرسید این است که ریسک نکول چیست؟ ریسک نکول به زمانی گفته میشود که دولت مبالغ اوراق اسناد خزانه اسلامی را پرداخت نکند. البته نگران باشید همانطور که در قسمتهای قبل بیان کردیم پرداخت اوراق اخزا از سوی بانک مرکزی تضمین گردیده است و جای نگرانی برای آن نیست. و احتمال پرداخت نکردن مبالغ اوراق اخزا تقریبا صفر میباشد.
ریسک قابلیت نقد شوندگی اوراق اخزا
زمانی که گفته میشود قابلیت نقد شوندگی، منظور این است که وقتی مالکان اوراق اخزا تصمیم بگیرند اوراق خود را در تاریخی غیر از تاریخ موعد پرداخت به پول نقد تبدیل کنند تا چه اندازه این امر دسترسی برای آنها آسان و سریع خواهد بود. در این مورد باید بدانید با توجه به این که میتوان اوراق اخزا را در بازار فرابورس خرید و فروش کرد و البته حجم معاملات بالایی را نیز شامل میشوند، به جرئت میتوان گفت مالکان این اوراق به راحتی میتوانند در بازار فرابورس اوراق خود را بفروشند و آن را به پول نقد تبدیل نمایند. پس باید بگوییم قابلیت نقد شوندگی اوراق اسناد خزانه اسلامی بسیار بالا میباشد و از این حیث دارای ریسک بسیار پایینی میباشند.
روش محاسبه بازده اخزا
قبل از اینکه با یکدیگر نحوه بازدهی سود اخزا را بررسی نماییم باید یادآوری کنیم همانطور که گفته شد اوراق اخزا سود میاندورهای نداشته و تنها سودی که میتوان از آن دریافت کرد سود از طریق اختلاف میان قیمت خرید و میان قیمت فروش میباشد. و اما به صورت کلی میزان بازدهی تا زمان سررسید را میتوان از طریق فرمولی که قرار است در این بخش به شما آموزش دهیم محاسبه نمود. این فرمول میزان سود یا بازدهی را برحسب تعداد روزهای باقیمانده تا زمان موعد پرداخت نمایش میدهد. بازدهی این اوراق با نام مخفف YTM نمایش داده میشود.
YTM=((F/P)^(T/N))
مطابق با فرمول بالا خواهیم داشت:
- P= قیمتی که خریداران اوراق را خریده کردهاند.
- N= تعداد روزهایی که موعد پرداخت یا همان سررسید باقی مانده است.
- F= قیمت اسمی اوراق
- T= تعداد روزهای سال (365 روز)
به طور مثال زمانی که قیمت اسمی اسناد خزانه اسلامی 2 میلیون ریال باشد و قیمت بازار آن برابر با 1900 هزار ریال باشد و تا موعد پرداخت سه ساله مربوطه، 300 روز زمان باقی مانده باشد، با توجه به این ارقام نرخ بازدهی این اوراق برابر است با:
(2000000^(365/150)/1900000)-1=0/26
البته دقت داشته باشید برای محاسبه این بازدهی نیازی نیست خود افراد این فرمول پیچیده را محاسبه کرده و ذهن خود را درگیر محاسبه و به دست آوردین عدد صحیحی برای این فرمول نمایند زیرا کاربران میتوانند به سایت شرکت فرابورس مراجعه نموده، و با کمک ماشین حساب این وبسایت بازههای مختلف اوراق در سررسیدهای مختلف را محاسبه نمایند.
کلام پایانی
در این مقاله در خصوص اوراق اخزا یا اسناد خزانه اسلامی سخن گفته شد. اوراق اخزا به صورت خلاصه به اوراقی گفته میشود که دولت اکثرا به دلیل پرداخت بدهیهایش به افراد غیردولتی منتشر میکند. این اوراق بدون سود میان دوره ای بوده و در اغلب اوقات سررسید یک ساله را دارا میباشد.
دقت داشته باشید که در خصوص انواع ریسکهایی که میتواند این اوراق را مورد تهدید قرار دهد سخن گفته شد اما حقیقت این است که تنها ریسکی که میتواند این اوراق را مورد تهدید قرار بدهد ریسک افت و خیز قیمت اوراق میباشد. پس این اوراق از جهت داشتن ریسک، از جمله سرمایه گذاری های کم ریسک میباشد. کاربرانی که علاقهمند به خرید اسناد خزانه اسلامی میباشند میتوانند از طریق فرابورس اقدام به خرید این اوراق کنند.
افرادی که علاقه مند به خرید اوراق اخزا میباشند باید دقت داشته باشند که این اوراق درست است که دارای ریسک پایینی هستند، اما برای اینکه بتوانید تشخیص دهید چه اوراقی را با چه سررسیدی بخرید و چه زمانی به فروش برسانید تا نهایت سود را از آن ببرید، قطعا نیازمند یادگیری آموزشهای تخصصی در این زمینه میباشید.
در دوره آموزش بورس در مشهد کالج تیبورس هرآنچیزی که برای مدیریت حرفهای سبد سرمایهگذاری خود نیاز دارید را به صورت صفرتاصد آموزش میبینید. برای کسب اطلاعات تکمیلی در رابطه با دوره آموزش بورس در مشهد کالج تی بورس میتوانید به وبسایت کالج تیبورس مراجعه کنید یا با پشتیبانی مجموعه در تماس باشید.
دیدگاهتان را بنویسید