اثر نگرش بر معامله‌گری

توقع و طرز فکر در دنیای معامله گری و بازارهای سرمایه یکی از مهم‌ترین عوامل روانی تأثیرگذار در نتایج است. اینکه از خودمان چه توقعی داشته باشیم، از بازار چه توقعی داشته باشیم، چه میزان سود از بازار بورس به دست آورده باشیم و چقدر این‌ها با‌هم هم‌راستا باشند، میزان آرامش روانی معامله گر را می‌سازد.

در باب موفقیت و کامیابی در هر زمینه‌ای که مطالعه کنیم به این جمله بر‌می‌خوریم: «آنچه انجام می‌دهید بسیار مهم‌تر است ازآنچه می‌دانید.» این جمله تأکید بسیار زیادی روی «اقدام» دارد و پیش‌شرط اصلی برای اقدام «تصمیم‌گیری» است. تصمیم یا انتخاب بر پایه «قضاوت» استوار است و قضاوت یعنی ارزیابی برمبنای معیارهای مشخص است.

حتما بخوانید: رفتار معامله گران در هنگام ریزش بازار بورس

مسیر را مجدداً به‌صورت برعکس مرور می‌کنیم:

معیار – ارزیابی – قضاوت – تصمیم – اقدام

حال کلمه «نگرش» را تعریف می‌کنیم: هر نوع بیان نظر در موردی که در آن قضاوت و ارزیابی نهفته باشد. با این تعریف می‌توان دریافت که نگرش انسان، معیارهای انتخاب و تصمیم را می‌سازد و اگر این خشتِ اول بنای اقدامات فرد را درست بگذاریم، قطعاً به قله‌های موفقیت و کامیابی دست خواهیم یافت.

در رویارویی با نگرش نکات زیر را باید در نظر داشت:

• نگرش چنان قدرتی دارد که می‌تواند معامله گر را به اوج رسانده و یا کلاً از بازار ناامید کند، قدرت نگرش از استعداد و دانسته‌ها بسیار بیشتر است. به‌راحتی می‌توان گفت که تفاوت بین برترین معامله گران دنیا با آماتورها، در نوع نگرش آن‌ها به بازار و خودشان است.
• نگرش قدرت محرک بالایی دارد و وقتی در معرض سایر نگرش‌ها قرار می‌گیرد واگیردار است، به‌راحتی معامله گر می‌تواند تحت تأثیر دیگران، اخبار و یا محتوایی که در فضای مجازی پیرامون سهم، صنعت و یا کلیت بازار، منتشر می‌شود، قرار بگیرد.
• سرعت پخش نگرش منفی نسبت به نگرش مثبت بیشتر است چراکه ذهن انسان به‌صورت پیش‌فرض، محرکات منفی و مثبت یک اندازه را، مثل هم حس نمی‌کند و تأثیر محرک منفی را، دو و نیم برابر محرک مثبت ارزیابی می‌کند.
• نگرش حالتی درونی است و به‌راحتی بروز نمی‌کند، پس تشخیص درست یا نادرست بودن نگرش به‌راحتی قابل انجام نیست.

حتما بخوانید: شرطی‌سازی معامله گری در ضمیر ناخودآگاه

یکی از نمودهای داشتن نگرش اشتباه، ناتوانی در پذیرش اشتباه است، هیچ انسان کاملی وجود ندارد و اشتباه کردن جزئی از مسیر پیشرفت و ترقی بشمار می‌رود. در کتاب «ذهن نامحدود» اثر «جو بولر » به ساختار عصبی ذهن و تأثیرات تصمیمات و جواب‌های درست و اشتباه افراد روی فعالیت آن می‌پردازد. ارتباطات عصبی مغز انسان با انجام هر اشتباه تغییریافته و با فعالیت زیاد سعی در بهبود عملکرد آن دارد. این موضوع اهمیت و تأثیر اشتباه را مشخص می‌سازد. در آزمایشی با کمک اسکن ام آرآی (MRI) مشاهده شد که وقتی اشتباهی انجام می‌دهیم، بخش‌های بیشتری از مغز شروع به فعالیت می‌کنند و وقتی جواب مسئله‌ای را درست می‌دهیم، مغز به خاطر درست بودن جواب و حس آرامش ناشی از آن، بخش‌های کمتری را وادار به فعالیت می‌کند.

نوع نگاه به موضوع تنها فرق موفقیت و شکست است، زیان در معامله برای برخی از معامله گران حکم شکست را دارد و برای برخی دیگر حکم موفقیت. معامله گر حرفه‌ای می‌داند که نتیجه تک‌تک معاملات، غیرقابل‌پیش‌بینی است ولی نتیجه برآیند معاملات –با توجه به استراتژی معاملاتی- کاملاً مشخص است، پس بازیان در هر معامله، به نتیجه معاملات بعدی امیدوارتر خواهد شد. معامله گران با «نگرش رشدی »، می‌دانند که اگر در معامله‌ای ضرر کنند و چیزی یاد بگیرند، آن معامله، سودآور بوده است.

حتما بخوانید: روانشناسی استراتژی نوسان گیری در بورس

داشتن نگرش و توقع متناسب در بازار بسیار روی نتیجه‌ای که به دست می‌آید و حس بعدازآن تأثیرگذار است. توقع کسب سود دست‌نیافتنی مثل روزی ۵ درصد یا ماهی ۱۰۰ درصد به‌صورت مداوم باعث می‌شود تا معامله گر همیشه از توقع خود فاصله زیادی داشته باشد و هیچ‌گاه رضایت از عملکرد خود را به دست نیاورده، همواره حس شکست و بی‌کفایتی را در خود حس می‌کند. این نوع نگرش غالباً منجر به «خود تخریبی» می‌شود، باید در نظر داشته باشیم که تمام سود بالقوه بازار قابل‌دستیابی نیست.

نگرش در انسان به‌خودی‌خود شکل نمی‌گیرد بلکه عوامل تأثیرگذاری در شکل‌گیری آن وجود دارد به شرح زیر:

۱- محیطی که در آن رشد کرده‌ایم:

نوع دید ما نسبت به پول، شغل، درآمد و حس ما نسبت آن‌ها بیشتر حاصل محیط زندگی‌مان است. نوع محیط رشد می‌تواند بعضاً عقاید محدودکننده‌ای نظیر کثیف بودن پول، نسبت ساعت کار به درآمد و … را برای فرد به وجود آورد.

۲- آموزش و نظام آموزشی‌ای که داشته‌ایم:

نگرش و عقایدی که در جامعه فرهنگ‌سازی شده –به درست یا اشتباه) با سیستم آموزشی یا رسانه‌های جمعی، قدرت بازدارندگی بسیار زیادی در فرد می‌تواند ایجاد کند.

۳- عوامل روان‌شناختی نظیر «خودبزرگ‌بینی، خودکم‌بینی، خودانکاری و …»

۴- هم‌نشینی با دیگران یا افرادی که روی ما نفوذ کلامی یا ادراکی دارند.

۵- رضایت دیگران از ما یا به‌عبارت‌دیگر عرف جامعه

حال این سؤال پیش می‌آید که آیا نگرش قابل‌تغییر است؟ اگر بله، چگونه می‌توان نگرش مثبت را ایجاد کرد؟

حتما بخوانید: رفتارهای توده ای (گله ای) در معاملات بازار سرمایه

مهم‌ترین عامل در ایجاد نگرش خوب و سالم، داشتن میل به تغییر و نترسیدن از تغییر است. ما، یا ارباب نگرش‌های خویش هستیم و یا برده آن‌ها.

شخصیت، جایگاه و بازدهی امروز ما حاصل نگرش‌های دیروز ماست. تغییر یک انتخاب است، برای تغییر باید بخواهیم و در مسیر آن گام برداریم.

مسیر عملی تغییر نگرش به شرح زیر است:

سنجش «نوع نگرش امروز» نخستین گام برای تغییر است، شناخت نگرش با توجه به نتایج آن امکان‌پذیر است. ثبت عملکرد و نتایج آن‌ها، بیشترین کمک را به درک شرایط موجود می‌کند. داشتن هدف نوشته‌شده، قیاس هرروزه و چک کردن مسیری که طی می‌کنیم با مسیر دستیابی به هدف، به‌عنوان برنامه مدون و نقشه راه در این پروسه، حیاتی است.

اشتیاق به تغییر و نهراسیدن از آن، انرژی لازم برای ایجاد تغییر است، تغییر نگرش و افکار مستلزم صرف وقت و انرژی بسیار زیاد است. فهرست کردن نگرش‌های بد و یادداشت نمودن ریشه آن‌ها و نیز عوامل تشدید کنندشان در این مسیر بسیار کمک‌کننده است.

حنما بخوانید: تازه گرایی چیست و چگونه به سرمایه گذارن بورس ضرر می‌رساند؟

واگذاری تغییرات و بررسی پروسه به ذهن و برنامه ذهنی باعث می‌شود خیلی سریع، این هدف را کنار بگذاریم، سوگیری رفتاری «حسابداری ذهنی» همین پیامد را در پی دارد؛ یعنی این اتفاق خیلی محتمل است و تقریباً تمامی انسان‌ها در معرض این پیامد هستند. برای جلوگیری از این اتفاق و تضمین پایبندی، برنامه مکتوب بهترین ابزار ما خواهد بود. مکتوب کردن برنامه خود انضباطی را به دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین شاخصه معامله گران حرفه‌ای است.

نتیجه این پروسه قطعاً گام برداشتن به سمت پیروزی است. پیروزی را می‌توان این‌گونه تعریف کرد: «نسبت آنچه می‌توانستیم بشویم به آنچه شده‌ایم.» توان و استعداد ما کمابیش حدومرز ندارد، پس هیچ حدومرزی برای موفقیت وجود ندارد زیرا انسان هر کاری می‌تواند انجام دهد.

نتیجه‌گیری:

نگرش، سوخت محرک ماشین موفقیت است و برای طی کردن مسیر موفقیت، موارد زیر را باید رعایت کنیم:

1. یک هدف عمیق را انتخاب کنید و مشغول کار عمیق –برگرفته از کتاب کار عمیق- شوید یعنی تمام توجهتان در حین انجام کار، معطوف همان کار باشد.
2. از اصلاح مستمر خود غافل نشوید. این کار با داشتن برنامه و پایش مدام انجام‌پذیر است.
3. گذشته را فراموش کنید، به یاد بسپارید که علی‌رغم ناملایمات گذشته انسان ظرفیت و توان غلبه بر مشکلات را دارد.
4. به آینده بنگرید و به خود ایمان داشته باشید.