ماده ۱۴۱ قانون تجارت چیست؟
فهرست مطالب مقاله ماده ۱۴۱ قانون تجارت چیست؟
یکی از مهم ترین قوانینی که در بازار بورس وجود دارد ماده ۱۴۱ قانون تجارت است. مطابق این ماده هر شرکتی که مشمول این قانون شود وضعیت سهام آن شرکت در بازار مشمول فرآیند تعلیق خواهد شد. پس لازم است حتما با این قانون آشنا شویم تا بفهمیم برای شرکت هایی که مشمول این قانون شوند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
حتما بخوانید: ۵ دلیل متداول بسته شدن سهام در بورس + فیلم آمورشی
ماهیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت
در ابتدا برویم سراغ متن کامل این قانون:“”اگر بر اثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رای واقع شود.هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال ندهد باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد.در صورتی که هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوقالعاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت میشود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد، هر ذینفع میتواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیتدار درخواست نماید.””متن بالا توضیح ماده ۱۴۱ قانون تجارت بود که نکات بسیار مهمی را در خود دارد. در ادامه به توضیح و بررسی این نکات خواهیم پرداخت.چه شرکت هایی مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت میشوند؟
مطابق این قانون شرکت هایی که نصف سرمایه خود را از دست بدهند مشمول این ماده میشوند. اگر شرکت مشمول این قانون شود وضعیت سهام آن در بازار سرمایه مشمول فرآیند تعلیق میشود. تعلیق سهام شرکت بدین معنی است که معاملات سهام در بازار بورس متوقف میشود و سهامداران خرد نیز باید عواقب آن را بپذیرند. در ادامه با بیان یک مثال توضیح میدهیم چطور میشود که شرکت نصف سرمایه خود را از دست دهد؟اگر شرکت در پایان سال مالی خود نتواند به سودآوری برسد و درآمدهای شرکت کمتر از هزینه های صرف شده باشد دچار زیان میشود. یعنی در پایان سال مالی خود زیان حاصل شده را باید اطلاع رسانی کند. این زیان باعث از بین رفتن سرمایه شرکت میشود. به عبارتی اگر شرکت طی یک الی چند سال مالی زیان های زیادی متحمل شود این زیان ها روی هم انباشته میشود. حال اگر این زیان انباشته از نصف سرمایه شرکت بیشتر شود، مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده است.حتما بخوانید: سال مالی شرکت های بورس چیست؟فرض کنید شرکتی با سرمایه ثبت شده ۲۰ میلیارد تومان در حال فعالیت است. حال اگر زیان انباشته شرکت از میزان ۱۰ میلیارد تومان بیشتر شود طبق ماده ۱۴۱ قانون تجارت این شرکت مشمول فرآیند تعلیق خواهد شد. حال شرکت باید راهکار مناسبی برای خروج از این وضعیت پیدا کند.میزان سود یا زیان انباشته شرکت هایی که در بازار بورس اوراق بهادار تهران قرار دارند در گزارش ترازنامه و صورت سود و زیان عنوان میشود. که میتوانید برای مشاهده ترازنامه شرکت ها از سایت کدال استفاده کنید. توجه داشته باشید که سربرگ گزارش “ترازنامه” در گزارشها و صورت های مالی جدید با عنوان “صورت وضعیت مالی” بیان میشود.
حتما بخوانید: آموزش سایت کدال و نحوه دسترسی به گزارش های آن
راهکار خروج شرکت از فرآیند تعلیق چیست؟
فرض کنید مطابق مثال گفته شده شرکتی دارای زیان انباشته به میزان ۱۱ میلیارد تومان است. پس باید برای خروج شرکت از فرآیند تعلیق تصمیم مناسبی توسط هیأت مدیره گرفته شود. مطابق متن ماده ۱۴۱ قانون تجارت پس از اینکه شرکت مشمول این ماده شود باید در اولین فرصت مجمع عمومی فوقالعاده صاحبان سهام برگزار شود و در خصوص این موضوع تصمیم گیری شود. اما چه تصمیماتی ممکن است توسط هیأت مدیره گرفته شود؟۱- انحلال شرکت اولین پیشنهاد قانون اما آخرین راهکار شرکت
مطابق قانون چون زیان انباشته شرکت بیش از حد معمول شده و منجر به از بین رفتن نصف سرمایه شرکت شده اولین راهکار هیأت مدیره شرکت این است که تصمیم به انحلال شرکت بگیرند. در حقیقت این هشداری است که قبل از نابودی کامل شرکت هیأت مدیره بتواند چارهای بیاندیشد و حقوق پرسنل و سهامداران شرکت را حفظ کند. اما معمولا چنین تصمیمی در بین شرکت ها مرسوم نیست و هیأت مدیره آخرین راه نجات را انحلال شرکت میداند.اگر به هر دلیلی در مجمع عمومی فوقالعاده رای به انحلال شرکت داده شود باید مراحل قانونی آن طی شود. در غیر این صورت هیأت مدیره شرکت باید سراغ راهکارهای دیگر برود.۲- کاهش سرمایه شرکت دومین راه قانونی
طبق قانون اگر در جلسه مجمع عمومی فوقالعاده، هیأت مدیره رای به انحلال شرکت ندهد باید سرمایه شرکت کاهش یابد. کاهش سرمایه شرکت یک راه حل قانونی است که نسبت به انحلال شرکت عادلانهتر است. به عنوان مثال شرکتی که ۱۱ میلیارد زیان انباشته در مقابل ۲۰ میلیارد سرمایه داشته باشد، میتواند سرمایه خود را به میزان لازم کاهش دهد. به عنوان مثال سرمایه شرکت به میزان ۹ میلیارد تومان کاسته میشود.البته نیازی نیست که سرمایه شرکت به اندازه کل زیان انباشته کاهش یابد. در مثال بالا اگر سرمایه شرکت به اندازه ۵ میلیارد کاهش یابد نیز بازهم شرکت مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت نخواهد بود. چرا که زیان انباشته به ۶ میلیارد رسیده و سرمایه شرکت ۱۵ میلیارد شده است. حال زیان انباشته کمتر از نصف سرمایه شرکت میباشد و شرکت از فرآیند تعلیق خارج شده است.طبق متن صریح قانون شرکت هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شوند یا باید منحل شوند یا سرمایه خود را کاهش دهند. اما هردوی این راهکارها در بازار بورس ایران خیلی مرسوم نیست و شرکت ها سراغ راهکارهای دیگری میروند که در قانون نیامده است؛ به عبارتی شرکت ها از مسیرهای دیگری خود را نجات میدهند که در ادامه خواهیم گفت.حتما بخوانید: شرکت تامین سرمایه چیست و چه نقشی را در بازار ایفا میکنند؟
۳- سودآوری شرکت برای جبران زیان انباشته
اگر فعالیت یک شرکت طی چند سال مالی منجر به تولید زیان انباشته ای به اندازه ۱۱ میلیارد شده باشد احتمالا سیاست های نادرستی در مدیریت خود داشته است. اگر هیأت مدیره بتواند با تغییر سیاست های مدیریتی یا کاهش هزینه ها یا بالابردن میزان فروش و درآمد شرکت در پایان سال مالی به سودآوری برسد شاید بتواند زیان های خود را جبران کند.در مثال ذکر شده کافی است شرکت در پایان سال مالی بعدی خود ۲ میلیارد سودآوری داشته باشد و زیان انباشته خود را به ۹ میلیارد تومان کاهش دهد. در این حالت زیان ۹ میلیاردی در مقابل سرمایه ۲۰ میلیاردی میباشد که منجر به خروج شرکت از فرآیند تعلیق میشود.۴- افزایش سرمایه شرکت رایج ترین راهکار مدیریت
اگر شرکت نتواند با سودآوری مناسب زیانهای انباشته را جبران کند و یا تصمیم به انحلال یا کاهش سرمایه نداشته باشد سراغ افزایش سرمایه میرود. در این حالت هیأت مدیره تصمیم میگیرد بجای جبران زیان و سودآوری مناسب، سرمایه خودرا افزایش دهد تا زیان بدست آمده از نصف سرمایه جدید کمتر شود.بازهم مطابق مثال گفته شده شرکتی که با زیان انباشته ۱۱ میلیاردی و سرمایه ۲۰ میلیاردی مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده است، کافی است سرمایه خود را افزایش دهد و سرمایه جدید از ۲۲ میلیارد تومان بیشتر شود. مثلا میتواند با افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی سرمایه خود را به ۴۰ میلیارد تومان برساند. در این حالت زیان ۱۱ میلیاردی کمتر از نصف سرمایه شرکت خواهد بود و شرکت از فرآیند تعلیق خارج میشود.حتما بخوانید: افزایش سرمایه شرکت های بورسی چیست؟
اما نکته بسیار مهم این است که شرکتی که زیان انباشته دارد چطور میتواند افزایش سرمایه دهد؟
چنین شرکت هایی سود انباشتهای ندارند که بتوانند از آن محل افزایش سرمایه دهند. بنابراین این افزایش سرمایه باید از منبع مالی دیگری تامین شود. در این حالت شرکت ها معمولا از محل مازاد تجدید ارزیابی داراییها منابع مالی مورد نیاز برای افزایش سرمایه خود را تامین میکنند.بدین معنی که شرکت مجدد دارایی های خود را نظیر ملک، زمین، دستگاه ها و … را مورد ارزیابی قرار میدهد. با محاسبه ارزش روز این داراییها، سرمایه شرکت در ترازنامه بروز میشود. با توجه به تورم بالایی که در کشور وجود دارد هیأت مدیره به راحتی میتواند با این نوع افزایش سرمایه شرکت را از فرآیند تعلیق نجات دهد. به همین دلیل این نوع افزایش سرمایه در بازار بورس ایران بسیار رایج است.نتیجه گیری
در مجموع میتوان گفت مطابق این قانون شرکت هایی که نصف سرمایه خود را از دست بدهند وضعیت سهام آن در بازار سرمایه مشمول فرآیند تعلیق میشود. تعلیق سهام شرکت بدین معنی است که معاملات سهام در بازار بورس متوقف میشود و سهامداران خرد نیز باید عواقب آن را بپذیرند. هر شرکتی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شود و در خطر تعلیق قرار بگیرد یکی از این راهکارها را باید در دستور کار خود قرار دهد که هر یک را بالاتر کامل توضیح دادیم:- انحلال شرکت
- کاهش سرمایه
- سودآوری شرکت
- افزایش سرمایه
دیدگاهتان را بنویسید