قراردادهای آتی ابزار پوشش ریسک یا ابزار پر ریسک؟
قراردادهای آتی نوعی از ابزار مشتقه مالی – قراردادهایی که امکان تحویل یک دارایی در آینده را با قیمت تعیین‌شده امروز در بازار فراهم می‌کنند – هستند. ریسک قراردادهای آتی چقدر است؟ بااینکه قراردادهای آتی در زمره مشتقات مالی قرار می‌گیرند، اما این موضوع آن‌ها را از سایر ابزارهای مالی کم‌خطرتر نمی‌سازد. برعکس، ازآنجایی‌که قراردادهای آتی موقعیت‌های سفته‌بازی با اهرم‌های مالی بالا را فراهم می‌سازند، از ریسک بسیار بالایی برخوردارند؛ اما، قراردادهای آتی برای پوشش ریسک نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند و ریسک کلی سرمایه گذار را کاهش می‌دهند. در این مقاله به دو روی سکۀ ریسک در معاملات آتی پرداخته خواهد شد و توضیح خواهیم داد که ریسک قراردادهای آتی چقدر هست.
حتما بخوانید: بازار آتی چیست؟ چه ویژگی‌ها و مزایایی دارد؟
نکات کلیدی
- قرارداد آتی، توافقی بین دو طرف برای خرید یا فروش یک دارایی درزمانی مشخص در آینده و باقیمتی معین هست.
- دلیل استفاده شرکت‌ها یا سرمایه گذاران از قراردادهای آتی، پوشش ریسک و کاهش زیان ناشی از نوسانات قیمتی است.
- ازآنجایی‌که معامله گران آتی می‌توانند از اهرم‌های بسیار بالا نسبت به سایر بازارها استفاده نمایند، سفته‌بازان در معرض ریسک بالا و اخطار افزایش سپرده قرار گیرند که موجب افزایش زیان می‌شود.
قرارداد آتی چیست؟
قراردادهای آتی نسبت به هر نوع دیگری از سرمایه گذاری ها نظیر سهام، اوراق قرضه یا ارز، از ریسک بالاتری برخوردار هستند. دلیل آن نیز این است که قیمت قراردادهای آتی وابسته به دارایی مورد معامله دارد. این دارایی می‌تواند سهم، اوراق یا ارز باشد.
نمی‌توان گفت معامله قرارداد آتی شاخص S&P 500 پر ریسک تر از سرمایه گذاری در صندوق های مشترک یا صندوق های قابل سرمایه گذاری (ETF) که همانند قرارداد آتی مذکور شاخص مشابهی (S&P 500) را دنبال می‌کنند، هست.
حتما بخوانید: صکوک یا اوراق سلف چیست؟
علاوه بر این‌ها، قراردادهای آتی نقد شوندگی بالایی دارند. به‌عنوان‌مثال، قرارداد آتی اوراق خزانه آمریکا یکی از محبوب‌ترین دارایی‌های سرمایه گذاری با بیشترین معامله در دنیا هست. همانند هر نوع دیگری از سرمایه گذاری مانند سهام، قیمت قراردادهای آتی نیز افزایش و کاهش دارند. قراردادهای آتی مانند سرمایه گذاری در اوراق بهادار ریسک بیشتری نسبت به سرمایه گذاری های با سود تضمین‌شده و درآمد ثابت در بردارند. بااین‌حال، معامله قراردادهای آتی از منظر بسیاری، به دلیل وجود اهرم در این معاملات، نسبت به معاملات سهام از ریسک بالاتری برخوردارند.
پوشش ریسک چیست؟
قراردادهای آتی در ابتدا به‌عنوان روشی برای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و مصرف‌کنندگان آن جهت پوشش ریسک محصولاتی نظیر گندم، ذرت و دام اختراع گردید. عملیات پوشش ریسک، نوعی سرمایه گذاری است که جهت کاهش ریسک حرکات و تغییرات قیمتی در یک دارایی دیگر صورت می‌گیرد. به‌طورمعمول، پوشش ریسک شامل اتخاذ یک موقعیت جبرانی در اوراق بهادار مربوطه است – و به همین صورت، قرارداد آتی ذرت می‌تواند توسط کشاورز هنگام کاشت دانه ذرت به فروش برسد. هنگامی زمان برداشت فرارسد، کشاورز می‌تواند ذرت خود را به فروش رساند و قرارداد آتی فروخته‌شده را بازخرید کند.
حتما بخوانید: قرارداد آتی سبد سهام چیست و چگونه معامله می‌شود؟
به این استراتژی پوشش ریسک سلف می‌گویند و به این وسیله کشاورز قیمت فروش خود را هنگام کاشت محصول در قیمتی مشخص تضمین و تثبیت می‌نماید – تغییرات قیمت ذرت در طول قرارداد اهمیتی ندارد چراکه کشاورز قیمت فروش خود را تضمین نموده و می‌تواند حاشیه سود خود را بدون نگرانی پیش‌بینی و محاسبه نماید.
به همین شکل، هنگامی‌که یک شرکت بداند در آینده قرار است محصول مشخصی را خریداری نماید، بایستی با اتخاذ موقعیت خرید (Long) در قرارداد آتی ریسک خود را پوشش دهد.
به‌عنوان‌مثال، فرض کنید کمپانی A می‌داند که ۶ ماه دیگر بایستی ۲۰ هزار اونس نقره برای تحویل سفارشات خود خریداری نماید. برفرض، قیمت بازاری جاری برای نقره ۱۲ دلار به ازای هر اونس است و قیمت قرارداد آتی ۶ ماهه نقره ۱۱ دلار به ازای هر اونس هست. شرکت A با خرید قرارداد آتی می‌تواند خرید نقره با قیمت ۱۱ دلار به ازای هر اونس را تضمین نماید. این امر، ریسک شرکت را کاهش می‌دهد. زیرا شرکت قادر خواهد بود تا در تاریخ سررسید قرارداد موقعیت آتی خود را ببندد و ۲۰ هزار اونس نقره را با قیمت ۱۱ دلار به ازای هر اونس خریداری نماید.
حتما بخوانید: بازار آتی سکه چیست؟ چطور در آن سرمایه گذاری کنیم؟
قراردادهای آتی روشی مناسب و کارآمد جهت کاهش در معرض ریسک قرار گرفتن سرمایه گذاران دارند (عمل پوشش ریسک). مانند کشاورز یا شرکتی که پیش‌تر ذکر شد، یک سرمایه گذار با سبد دارایی سهام، اوراق قرضه یا سایر دارایی‌ها نیز می‌تواند از قراردادهای آتی برای پوشش ریسک سقوط یا نزول بازار استفاده نماید. مزیت اصلی شرکت در یک قرارداد آتی این است که این قراردادها نا اطمینانی در رابطه با قیمت آینده دارایی مورد معامله را از بین می‌برد. با خرید قرارداد آتی و تضمین و تثبیت یک قیمت معین، شرکت‌ها می‌توانند ابهامات و نا اطمینانی سود یا زیان انتظاری را از بین ببرند.
استفاده از اهرم یعنی ریسک بیشتر
اهرم، توانایی انجام یک سرمایه گذاری به‌وسیله تنها بخشی از ارزش کل سرمایه گذاری است. حداکثر اهرم مجاز در خرید سهام معادل ۵۰ درصد است. بااین‌حال، معاملات آتی اهرم‌های به‌مراتب بیشتر یعنی تا ۹۰% و ۹۵% را نیز ارائه می‌دهند. این بدان معنا است که معامله گر تنها با در اختیار داشتن ۱۰% از ارزش کل قرارداد، در قرارداد سرمایه گذاری کند. اهرم تأثیر هرگونه تغییرات قیمت را بزرگنمایی و چند برابر می‌کند، به شکلی که تغییرات بسیار کوچکی در قیمت نیز منجر به حصول سود یا زیان قابل‌توجهی می‌شود. به‌این‌ترتیب، کاهش بسیار کمی در قیمت ممکن است منجر به اخطار افزایش سرمایه یا نقد نمودن اجباری موقعیت در قرارداد شود.
به دلیل اهرم مورداستفاده در معاملات آتی، ممکن است زیان حاصل‌شده از سرمایه گذاری اصلی فرد بیشتر شود. متقابلاً، این امر نیز ممکن است که سود قابل‌توجهی به دست آید. مجدداً لازم به ذکر است که ریسک موجود، از طرف خود دارایی مورد معامله نیست؛ بلکه این ریسک اضافه به دلیل طبیعت چگونگی معاملات آتی هست.
حتما بخوانید: مدیریت سرمایه در بازار آتی
جهت مدیریت عاقلانه اهرم اضافه، بایستی معامله گران آتی جهت محدود نمودن زیان بالقوه از سفارشات حد ضرر (stop-loss order) به‌عنوان روشی برای مدیریت سرمایه در بازار آتی استفاده نمایند. معامله گران مجرب آتی همیشه مراقب این هستند که بیش‌ازحد از سرمایه استفاده نکنند، بلکه از سرمایۀ آزاد و بیکار خود جهت سرمایه گذاری استفاده نمایند. به یاد داشته باشید که معامله قراردادهای آتی نیازمند مهارت‌های معامله‌گری و مدیریت سرمایه بیشتری نسبت به سرمایه گذاری متداول در سهام است.
حرف آخر
قراردادهای آتی برای کاهش ریسک تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و سرمایه گذاران اختراع‌شده بود. زیرا می‌توان از این قراردادها جهت پوشش ریسک هر نوع موقعیتی در انواع دارایی‌ها استفاده نمود. ازآنجایی‌که سفته‌بازان در بازار آتی نسبت به بازار سهام می‌توانند از اهرم به‌مراتب بالاتری استفاده نمایند، زیان‌ها چند برابر می‌شوند و این قراردادها را پر ریسک می‌کنند. بنابراین این سوال شکل می‌گیرد که آیا قراردادهای آتی پر ریسک هستند؟ پاسخ این است که به چگونگی استفاده از آن‌ها بستگی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید