در کتاب پنج حالت ذهنی معامله گران با روش اسکور (Score) نویسنده مشکل خود را این گونه بیان می کند. مباحث تحلیل گری را حرفه‌ای آموختم، ولی اصلاً معامله‌گری خوبی نداشتم. مشکل کار من چه بود؟ چرا سودآوری مستمر نداشتم؟ اگر تنها با آموزش و مطالعه مشکلم برطرف می‌شد، پس چرا هم چنان وضعیت این‌گونه بود؟

احتمالا سرگذشت شما هم شبیه به کتاب پنج حالت ذهنی معامله گران باشد.

پس از سال‌ها تجربه در بازار، متوجه شدم تنها مهارت در تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی نیست که موفقیت یک معامله‌گر را تضمین می‌کند. یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در بازارهای مالی روانشناسی معامله گری و حالات ذهنی معامله‌گر است. شاید فکر کنید معامله‌گری امری ذاتی است اما هرگز این‌گونه نیست.

معامله‌گری یک مهارت کاملاً اکتسابی و قابل یادگیری می‌باشد که ساختار ذهنی ویژه‌ای دارد. در این مقاله قصد دارم پنج حالت ذهنی معامله گران و روانشناسی معامله‌گری در بازار سرمایه را بررسی کنم. با ما همراه باشید.

کتاب پنج حالت ذهنی معامله گران چه کمکی می تواند به شما بکند؟

حتی با آموزش کامل تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی هم نمی‌توانیم هیچ‌گونه کنترلی بر حرکات بازار داشته باشیم. درواقع بازار بدون اهمیت به خواسته ما به روند خود ادامه می‌دهد. وقتی هیچ کنترلی بر روند حرکتی بازار نداریم، چطور در این بازار موفق به کسب سود شویم؟ تنها یک راه وجود دارد، اینکه حالات ذهنی معامله گران موفق را بشناسیم.

حتما بخوانید: آیا فرد مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بورس هستید؟

آنچه در کتاب پنج حالت ذهنی معامله گران خواهید آموخت.

برای اینکه بتوانیم روی احساسات و حالات ذهنی خود تسلط داشته باشیم باید با موضوعی مهم و اساسی به نام روانشناسی معامله‌گر در بازارهای مالی آشنا شویم. به همین جهت روانشناسی معامله گران و شناخت رفتار سرمایه‌گذاران از عوامل اصلی موفقیت به‌حساب می‌آید.

همان‌طور که گفته شد، شناخت حالات ذهنی معامله گران و تسلط بر علم روانشناسی معامله‌گری در کنار یک سیستم معاملاتی تست‌شده با مدیریت سرمایه درست می‌تواند یک سبک زندگی معاله گری بسازد و موفقیت معامله‌گر را در بازارهای مالی تضمین کند. درنتیجه یک سیستم عالی بدون رعایت روانشناسی معامله‌گری می‌تواند کاملاً تبدیل به یک روش معاملاتی زیان ده در بلندمدت شود.

توجه عمده کتاب پنج حالت ذهنی معامله گران، بر روی روانشناسی معامله گر است.

حتما بخوانید: حجم مبنا ، اهرمی تاثیرگذار در روند  قیمت شرکت های بورسی

حالات ذهنی معامله گران از جنبه‌های مختلفی موردبررسی قرار می‌گیرد که یکی از معروف‌ترین روش‌های روز دنیا در این زمینه، روش اسکور (Score) می‌باشد. در ادامه قصد داریم شمارا با این ابزار محبوب معامله گران روز دنیا آشنا کنیم.

بررسی حالات ذهنی معامله گران با روش اسکور (Score): 

توجه روزافزون معامله گران موفق دنیا به علم روانشناسی بازارهای مالی باعث شده که تمرکز بسیاری از مباحث در سال‌های اخیر از تحلیل‌های موجود قیمت‌ها و مباحث حسابداری و اقتصادی به سمت‌وسوی روانشناسی معامله‌گری حالات ذهنی آن‌ها کشیده شود.

حتما بخوانید: ۷ تیپ شخصیتی معامله گران در بورس

اسکور (Score) به چه معناست؟

واژه اسکور (Score) درواقع مخفف پنج ویژگی یا حالاتی هستند که معامله‌گران حرفه‌ای دنیا در انجام معاملات خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. پنج حالت ذهنی که به افزایش سطح تمرکز معامله‌گر کمک شایانی می‌کند تا بتواند با ذهنی آرام و به دور از تشویش روزانه، به معامله‌گری خود ادامه دهد.

این پنج ویژگی برگرفته از کتاب S.C.O.R.E. for Life اثر جیم فَنین (Jim Fannin) می‌باشد که در ادامه به‌صورت مختصر به معرفی هر بخش خواهیم پرداخت.

1. انضباط شخصی (Self-Discipline)
2. تمرکز(Concentration)
3. خوش بینی (Optimism)
4. آرامش (Relaxation)
5. لذت بردن (Enjoyment)

۱- انضباط شخصی (Self-Discipline) اولین اصل در روانشناسی معامله‌گر:

واژه‌های زیادی وجود دارند که برای ما حس خوشایندی ندارند. نظم شخصی، انضباط و سایر واژه‌ها که در این دسته قرار می‌گیرند. اما انضباط شخصی چیست و چه رابطه‌ای با حالات ذهنی معامله گران دارد؟ واژه نظم یک مفهوم مستقل است، اگر بخواهیم نظم و انضباط را در معامله‌گری لحاظ کنیم، بی‌شک شاه‌کلید رسیدن به موفقیت و کسب سود مستمر از بازار است. مهم‌ترین ویژگی یک معامله‌گر حرفه‌ای انضباط شخصی اوست. انضباط شخصی یک معامله‌گر برای پیاده‌سازی یک استراتژی ضروری است.

نداشتن نظم شخصی در امر معامله‌گری، بیش از هر عامل دیگری باعث سوزاندن سرمایه شماست.

انضباط شخصی مجموعه رفتارهایی است که فرد برای خود تعیین می‌کند تا به هدفی که در ذهن دارد برسد. به گفته آلبرت هابرد، نویسنده و فیلسوف آمریکایی، مفهوم انضباط شخصی، توانایی انجام کارها است که طبق برنامه باید در وقت مناسب خود انجام شود. انضباط شخصی در بازار سرمایه برای هر معامله‌گر متفاوت است. ابتدا باید تیپ شخصیتی خود را در سرمایه‌گذاری و بورس به خوبی بشناسید. برای شناخت هرچه بهتر خود، مطالعه کتاب از طمع تا وحشت نوشته جسیکا شوارتز می‌تواند کمک‌حال خوبی در این زمینه باشد.

حتما بخوانید: ۲۱ پاراگراف برتر کتاب از طمع تا وحشت

همچنین لازم است استراتژی معامله‌گری خود را به خوبی بشناسید و تمرین کرده باشید تا به درک عظیمی از آن برسید. با شناخت تیپ شخصیتی و استراتژی شخصی خود می‌توانید برنامه مشخصی برای خود در جهت تمرین انضباط شخصی بچینید.

عوامل تأثیرگذار در افزایش انضباط شخصی  (Self-Discipline):

هدف خود را مشخص کنید :

اگر بیایم حالات ذهنی معامله گران موفق دنیا را بررسی کنیم مشاهده خواهیم کرد که همه آن‌ها از همان ابتدا هدف و دورنگار آینده خود را مشخص کرده‌اند. همیشه از همان ابتدا هدف خود از معامله‌گری را مشخص کنید تا بتوانید مسیر رسیدن به موفقیت را با میل و اشتیاق بیشتری طی کنید. یادتان باشد برای مشخص کردن هدف باید انگیزه‌های شخصی در نظر گرفته شود. احساسات خوب و مثبتی که از به‌دست آوردن نتیجه مطلوب حاصل می‌شود را در نظر بگیرید.

می‌توانید با مشاهده روزانه تصاویر اهدافی که دارید و یا با استفاده از کلمات تأکیدی به اشتیاق خود قوت ببخشید. برای مثال، با تبدیل‌شدن به معامله‌گر حرفه‌ای، به درآمد رؤیایی خود دست خواهم یافت. طبق تحقیقات به‌دست‌آمده، ۸۰ درصد موفقیت افراد به اهداف آن‌ها بستگی دارد و نداشتن هدفی مشخص باعث شکست و ناامیدی فرد می‌شود. برایان تریسی نویسنده و سخنران معروف کانادایی درباره این موضوع می‌گوید: “موفقیت به معنای داشتن هدف و تلاش برای رسیدن به آن‌ها است”.

حتما بخوانید: همه چیز درباره تبدیل شدن به یک معامله‌گر منضبط

برنامه‌ریزی منظم داشته باشید :

برای رسیدن به انضباط شخصی در امر معامله گری، برنامه‌ریزی مشخص نیاز است. برنامه‌ریزی برای هر معامله‌گر بسته به روحیات فرد و ارتباط بین کارهای روزانه متفاوت است. یادتان باشد برنامه‌ریزی سنگین و دشوار نه تنها انضباط شخصی را در فرد تقویت نمی‌کند، بلکه او را در میانه راه ناامید و بی‌انگیزه می‌سازد.

برنامه‌ریزی باید بر اساس سیری منطقی نوشته شود و انگیزه‌ای برای انجام آن قرار داده شود. برای مثال اگر موفق به اجرای درست معامله طبق استراتژی معاملاتی خود شدم یک پیتزای خوشمزه جایزه خواهم گرفت.

الگو قرار دادن افراد منضبط :

الگو قرار دادن اسطوره‌های معامله‌گری تأثیر فوق‌العاده‌ای بر روحیات و حالات ذهنی یک معامله‌گر دارد. برای این کار باید روند زندگی، نحوه اجرای فعالیت‌های کاری و چگونگی حل مشکلات را از دیدگاه آن‌ها بررسی کرد. درزمینه بازارهای مالی می‌توانید به مطالعه کتاب‌هایی از قبیل معامله‌گر منضبط اثر مارک داگلاس و تحلیل تکنیکال بنیادی ذهنی نوشته مارک داگلاس بپردازید.

حتما بخوانید: خلاصه کتاب تحلیل بنیادی تکنیکال یا ذهنی ؟

مسئولیت‌پذیری در معامله‌گری:

برای رسیدن به انضباط شخصی لازم است  مسئولیت نتایج کارها را با جون و دل پذیرا باشید. یادتان باشد در بازار سرمایه همیشه حق با بازار است. این شما هستید که باید مسئولیت تمامی سود و زیان‌های خود را بپذیرید. مسئولیت‌پذیری سرباززدن از امور را متوقف و راه درست را پیاده‌سازی می‌کند. اگر یاد بگیرید که خود مسئول سود و ضررهایتان هستید دیگر هیچ‌گونه خصومتی با بازار نخواهید داشت و در کمال آرامش و بدون هیچ تعصبی از بازار، به معامله‌گری طبق استراتژی خود ادامه خواهید داد.

حتما بخوانید: ۲۱ پاراگراف برتر کتاب معامله‌گر منضبط از مارک داگلاس

۲- تمرکز(Concentration)، مهم ترین عامل در روانشناسی معامله‌گر:

تمرکز، پایه و اساس پنج اصل حالات ذهنی معامله گران موفق را تشکیل می‌دهد. همان‌طور که در کتاب ذهن زیبا در بورس ذکرشده است،  اولین گام در تمرکز اثربخش این است که بتوانیم چیزهایی که به بورس مربوط نمی‌شوند، را از بیرون و درون خود حذف کنید. به گفته دیوید راک – David Rock نویسنده‌ی کتاب “مغز شما در هنگام کار” (Your Brain at Work)، تمرکز ما بر روی کارمان تنها ۶ ساعت در هفته است! آیا این میزان تمرکز برای کار مورد نظر کفایت می‌کند؟!

حتما بخوانید: ۲۱ پاراگراف برتر از کتاب ذهن زیبا در بورس

همه ما دوست داریم به یک معامله‌گر حرفه‌ای تبدیل شویم تا بهره‌وری کار خود را در بالاترین سطح ممکن نگه‌داریم. متأسفانه همیشه عواملی وجود دارند که نمی‌گذارند معامله‌گر بتواند روی اجرای درست استراتژی خود تمرکز کند. یادتان باشد تمرکز در امر معامله‌گری مهارتی است که با تمرین مداوم می‌توان به آن دست یافت. تمرکز یعنی معامله‌گر بتواند توجه و اراده‌اش را یک جهت کند تا بتواند کنترل تصمیمات خود را داشته باشد.

تمرکز در امر معامله‌گری یعنی توانایی متمرکز کردن ذهن بر روی اجرای دقیق یک معامله و خارج کردن تمامی احساسات هیجانات و افکار منفی از ذهن.

معامله‌گری را تصور کنید که در ابتدای صبح با اعتمادبه‌نفس وارد بازار می‌شود و سهمی را خریداری می‌کند، سپس اتفاقی می‌افتد مثلاً خبری منفی می‌رسد و سهم شروع به ریزش می‌کند معامله‌گر با شتاب و عجله سهمی را که چند دقیقه پیش خریداری کرده می‌فروشد. سپس خبری دیگر می‌شنود و رفتار هیجانی دیگری از معامله‌گر سر می‌زند. در این حالت چرخه‌ای برای او ایجاد می‌شود که رفتارهایی مانند اعتمادبه‌نفس، خشم، ترس، طمع، مرتباً و بدون اینکه قابل پیش‌بینی باشند تکرار می‌شود.

به یاد داشته باشید تمرکز بیش‌ازحد روی سودآوری، ضمیر ناخودآگاه شمارا به انجام معاملات پیاپی تشویق می‌کند. معاملات زیاد در بازارهای مالی که فقط هدف از انجام آن کسب سود باشد نه تنها به رشد سرمایه شما کمکی نخواهد کرد بلکه باعث می‌شود هیجانی تصمیم بگیرید و نتوانید سود حداکثری از معامله موردنظر داشته باشید.

حتما بخوانید: شرطی‌سازی معامله گری در ضمیر ناخودآگاه

توماس بولکوفسکی – Thomas N. Bulkowski نویسنده معروف کتاب دایره  المعارف الگوهای نموداری، درباره معاملات بیش‌ازحد می‌گوید: “با افزایش تعداد معاملاتم ، نتایج کار وخیم‌تر شد به‌احتمال‌زیاد علت این بود که سودهایم را به‌اندازه مختصر از بازار برمی‌داشتم و اجازه رشد سود را نمی‌دادم”.

تمرکز یعنی به‌جای  اینکه هر روز در بازار معامله کنید با تمام دقت و با بررسی دقیق فرصت‌ها تصمیمی تحلیل‌شده و به‌دوراز هیجان بگیرید.

۳- خوش‌بینی (Optimism) ، چاشنی مهم در روانشناسی معامله‌گر:

حالات ذهنی معامله‌گرانی که در کارشان خوش‌بین هستند و به خود ایمان‌دارند را با حالات ذهنی خود مقایسه کنید. آیا شما از این چاشنی خوشمزه معامله‌گری استفاده می‌کنید؟  البته خوش‌بینی واهی جز رؤیایی بیش نیست. باید فرق توهم و خوش‌بینی را بدانیم. اینکه آینده بازار را بر اساس میل شخصی خودتان پیش‌بینی می‌کنید، خوش‌بینی محسوب نمی‌شود. خوش‌بینی یا بدبینی افراطی نسبت به کلیت بازار یا یک گروه یا یک سهم خاص توهمی است که آینده را بر اساس آن می‌بینید. توهم، باورهای تزلزل ناپذیر در مورد چیزی هستند که نه درست هستند و نه بر پایه واقعیت بَنا شده‌اند.

اما خوش‌بینی می‌تواند حاصل نتایج تست شده کارها درگذشته باشد. مثلاً در امر معامله‌گری اگر استراتژی شما درگذشته تست و بررسی شده است و نتایج مطلوب به‌دست آمده باشد، می‌توان در کمال آرامش و با منطقی واقعی به کسب نتایج دلخواه در آینده خوش‌بین بود. خوش‌بینی بدان معنی است که شما به‌کار خود کاملاً ایمان داشته باشید تا طبق قانون جذب نتایج مطلوب شما در آینده حاصل شود.

حتما بخوانید: ۱۱ خطای رایج یک سرمایه‌گذار مبتدی

یادتان باشد هرچه به استراتژی  خود بیشتر اعتماد داشته باشید و هر چه در مورد توانایی‌های آن خوش‌بین تر باشید، به‌احتمال‌قوی می‌توانید آن را به‌طور دقیق پیاده‌سازی کنید. پس خوش‌بینی در معامله‌گری رابطه‌ای مستقیم با قبول تکنیک‌های معاملاتی شما دارد زیرا اگر ایمان و باور قوی نسبت به ابزارهایی که در استراتژی خود به‌کار می‌برید داشته باشید به اعتماد به ‌نفسی خواهید رسید که به شما در تبدیل‌شدن به یک معامله‌گر حرفه‌ای کمک شایانی خواهد کرد.

۴- آرامش – Relaxation، شاه‌کلید علم روانشناسی :

 آرامش در معامله‌گری یکی از مهم‌ترین فاکتورهای حالات ذهنی یک معامله‌گر محسوب می‌شود. یادتان باشد تمرکز و خوش‌بینی بدون آرامش هیچ نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. اکثر معامله گران هنگامی‌که در معامله‌ای زیان می‌کنند، تمرکز ذهنی خود را از دست می‌دهند. در این شرایط به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند با آرامش و به ون هیچ‌گونه تنش ذهنی سیستم معاملاتی خود را به خوبی پیاده‌سازی نمایند.

اکثر معامله گران مبتدی که با روانشناسی معامله‌گر آشنایی ندارند، سقوط قیمت سهام را در ابتدا نادیده می‌انگارند تا به این ترتیب خود را در مقابل درد ناشی از ضرر دورنگه دارند. طبیعی است همه ما از موضوعاتی که آرامش ذهنی ما را بر هم می‌زند متنفریم. متأسفانه این روش تنها فرار از واقعیت است. هنگامی‌که زیان‌ها برای مدت طولانی ادامه می‌یابند و بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند تازه با حقیقت ماجرا روبه‌رو می‌شوند و با زیان‌های سنگین اقدام به خروج از معامله می‌کنند.

آرامش در معامله‌گری ارتباط مستقیمی با تمرکز دارد. آرامش برای همه معامله گران امری است ضروری و حکم ترمز ماشین شمارا دارد. اینکه خارج از زمان بازار هم بتوانید آرامش خود را حفظ کنید موضوع مهمی است. آرامش خارج از زمان معاملات و بازار باعث می‌شود معاملات خود را بدون هیچ‌گونه تعصب و اغماضی به خوبی تحلیل و بررسی نمایید.

موضوع دیگری که در بحث حالات ذهنی معامله گران موفق مطرح است، روحیه پذیرش فرصت‌های ازدست‌ رفته است. یکی از مواردی که باعث می‌شود معامله گران آرامش خود را از دست دهند و احساسی تصمیم بگیرند، ترس از دست دادن فرصت‌ها است. باید به این نکته توجه داشته باشید که در بورس کسی نیست که برای همیشه از سود صد درصدی برخوردار باشد. بنابراین با کمک پذیرش این شرایط، معامله گران می‌توانند در آرامش تصمیم‌گیری کنند و به‌جای سرزنش خود برای کاری که انجام نداده‌اند، خود را برای فرصت‌های بعدی آماده نمایند.

حتما بخوانید: روش‌های غلبه بر اضطراب ناشی از معاملات بورس

روش‌های زیادی وجود دارد که برای دستیابی به آرامش ذهنی در معامله‌گری تأثیرگذار هستند. روش‌هایی از قبیل مراقبه و مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و گوش دادن به موسیقی دلخواه در حین معاملات، و…

همان‌طور که بیان شد یکی از موثرترین راه‌ها برای تقویت قوه تمرکز و کسب آرامش درونی، مراقبه است. مراقبه نوعی فرایند آرامش‌بخش است که در آن ذهن معامله‌گر خالی می‌شود. از مزیت‌های مراقبه می‌توان به ذهن آرام معامله‌گر، تمرکز خوب، وضوح دید بهتر، بهبود ارتباطات و کاهش استرس نام برد. مراقبه  قبل یا بعد از ورزش می‌تواند تأثیر گذاری بیشتری داشته باشد. یادتان باشد ذهن آرام یکی از مهم‌ترین اصول روانشناسی معامله‌گر است که تاثیرفوق‌العاده‌ای در موفقیت شما دارد.

۵- لذت بردن (Enjoyment)، ساده اما تاثیر گذار :

 معامله‌گری را چقدر دوست دارید؟ حالات ذهنی خود را در هنگام معامله‌گری بررسی کرده‌اید؟ آیا از آن لذت می‌برید یا فقط به فکر کسب سود از بازار هستید؟ تا چه حد می‌توانید خود را وقف کاری کنید که به آن علاقه دارید؟ اگر به‌کاری که انجام می‌دهید دل‌بسته باشید باید بگویم فرد خوشبختی هستید که از کارتان لذت می‌برید. تحقیقات نشان داده است لذت بردن از کاری که انجام می‌دهید می‌تواند تا چندین برابر در موفقیت شما و رسیدن به اهدافتان نقش داشته باشد.

ارسطو، فیلسوف یونان باستان در جمله‌ای معروف درباره لذت بردن از کار می‌گوید: “آن هنگام که توشه‌ی زندگی از هدف عاری است، کار سخت و دردناک است. اما آن زمان که برای چیزی فراتر از خود زندگی می‌کنید و برای اقناع نفس درونی خود می‌کوشید، آنگاه سخت کوشی همچون کاری عاشقانه می‌ماند”.

حتما بخوانید: چگونه در معاملات همیشه خونسرد باشیم

معامله‌گر حرفه‌ای عاشق بازار است، از سود و زیان بازار لذت می‌برد. معامله‌گر حرفه‌ای با تمام وجود ضررهایش را می‌پذیرد و برای بهبود آن تلاش می‌کند. اگر در بازارهای مالی تنها کسب سود برای شما مهم باشد، مسلماً نمی‌توانید حالات ذهنی معامله گران حرفه‌ای بازار را به‌دست آورید. اگر شما از فعالیت معامله‌گری لذت نبرید، گرفتار دام‌های ذهنی همچون بی تمرکزی روی معاملات و درنهایت از دست دادن اصل سرمایه در درازمدت خواهید شد. دنیای معامله‌گری رسیدن به مقصد نیست، لذت بردن از مسیر است. در مسیر معامله‌گری هرروز مطلبی جدید یاد می‌گیرید و پخته‌تر می‌شوید. همچنین لذت بردن از مسیر معامله‌گری نه تنها باعث می‌شود چیزهای جدیدی یاد بگیرید بلکه تأثیر بسزایی در افزایش مهارت معامله‌گری شما خواهد داشت.

نتیجه‌گیری:

تنها مهارت در تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی نیست که از شما یک معامله‌گر حرفه‌ای می‌سازد. حتی بهترین تحلیل گران روز دنیا هم اگر حالات ذهنی یک معامله‌گر حرفه را نداشته باشند، نمی‌توانند بازدهی خوبی در بازارهای مالی داشته باشند. روش‌های مختلفی در جهت بهبود چهارچوب روانشناسی معامله‌گری وجود دارد.

یکی از بهترین و جدیدترین روش‌های این حوزه، روش اسکور (Score) است که مخفف پنج ویژگی مهم برگرفته از کتاب S.C.O.R.E. for Life اثر جیم فَنین (Jim Fannin) می‌باشد. این پنج ویژگی مهم شامل:

1. انضباط شخصی (Self-Discipline)
2. تمرکز(Concentration)
3. خوش‌بینی (Optimism)
4. آرامش (Relaxation)
5. لذت بردن (Enjoyment)

درنتیجه عامل پیروزی در بازارهای مالی، چیزی نیست جز داشتن حالات ذهنی معامله گران موفق که از این پنج ویژگی اساسی بهره می‌برند.

همچنین اگر سؤالی در این زمینه‌دارید در انتهای همین بخش مطرح بفرمایید تا باکمال میل پاسخگوی شما عزیزان باشم.