ابزارهای حمایتی بازار بورس اوراق بهادار برای سرمایه گذاران
همه ما به‌عنوان عضو کوچکی از بازار بورس اوراق بهادار شاید تابه‌حال متوجه شده‌ایم. که یکی از فاکتورهای بسیار تأثیرگذار در پویایی این بازار، اعتماد عموم سرمایه‌گذاران است. سرمایه‌گذاران باید اطمینان حاصل کنند که بازارهای اوراق بهاداربه کمک ابزارهای بازار بورس، برای حمایت از آنها ایجادشده است. و متقابلاً سیستم مالی شدیداً به اعتبار این بازارها بستگی دارد. همان‌طور که ریزش بازارها در سال ۱۹۲۹ و ۲۰۰۸ سبب ایجاد اصلاحات عمقی در بازار بورس شد. انتظار می‌رود این موضوع در بازار بورس ایران نیز تکرار و تقلید شود.
اگر بخواهم نظر شخصی خودم را در این خصوص بیان کنم. اعتقاددارم افراد دارای جایگاه و تصمیم‌گیرنده برای ثبات بیشتر بازار بورس در سال‌ها و دهه‌های آینده، ریزش‌های اخیر را باید موردبررسی قرار داده و حداقل از آن برای اتفاقات احتمالی آینده درس بگیرند. حتی اگر فرض کنیم اعتماد عمومی مردم به بورس به این زودی‌ها برنمی‌گردد. حمایت از سرمایه‌گذاران را می‌توان به دو بخش قوانین دولتی و قوانین خصوصی تقسیم کرد.
حتما بخوانید: صندوق ETF چیست و چطور می‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد؟
من بهروز باقری تحلیلگر و دارای گواهینامه بازار سرمایه، بازار بورس اوراق بهادار قصد دارم با شبیه‌سازی و مقایسه اتفاقاتی که چندین دهه قبل در بورس‌های جهانی پیش‌آمده و موجب وضع قوانین مهمی شده است. به بیان راهکارهایی بپردازم که بازار بورس ایران به آن شدیداً نیاز دارد.
۱- قوانین دولتی به عنوان یکی از ابزارهای بازار بورس
بسیاری از قوانین مربوط به بازارهای اوراق بهادار به سال‌های رکود بزرگ ایالات‌متحده آمریکا در سال ۱۹۲۹ برمی‌گردد. بسیاری از فعالیت‌های کاذب و غیر مطلوب که در سال‌های ۱۹۲۰ صورت گرفت باعث سقوط بازار در سال ۱۹۲۹ میلادی شد. در پی این اتفاق کنگره آمریکا درصدد بهبود ثبات و اعتبار بازارهای اوراق بهادار برآمد که نتیجه این اقدامات مبنایی برای همه قوانین در بازار اوراق بهادار شد. در ادامه نیز کمیسیون بورس اوراق بهادار در سال ۱۹۳۴ برای بهبود و تصویب قوانین جدید راه‌اندازی شد.
ریزش‌های اخیر بازار بورس ایران نیز چنین بی ربط با اتفاقات مذکور نبوده است. شاید گروهی با داشتن اطلاعاتی خاص و با اهدافی تأثیر به سزایی در این ریزش‌ها در سال ۱۳۹۹ شده‌اند. اما با مقایسه این دو اتفاق باهم متوجه می‌شویم که جای خالی یک کمیسیون برای حمایت از سهامداران خرد بازار بورس ایران شدیداً احساس می‌شود. موضوعی که ۸۶ سال پیش با وقوع ریزش بازارهای اوراق بهادار در آمریکا ایجاد گردید.
حتما بخوانید: اوراق مشارکت چیست و چگونه اوراق مشارکت بخریم؟
انتظار می‌رود با توجه به نوپا بودن بورس ایران دیر یا زود این گروه نیز در کشورمان ایجاد و شروع به کار کند. پس‌ازاین بعد (قوانین دولتی) می‌توان نتیجه گرفت قوانین دولتی خاصی در کشورمان برای حمایت از سرمایه‌گذار خرد وجود ندارد.
۲- آیا قوانین خصوصی نیز جزو ابزارهای بازار بورس است؟
قوانین بورس سهام: بورس سهام به‌منظور منتفع شدن سرمایه‌گذاران و حمایت از سیستم مالی قوانینی را اتخاذ کرده و بر معاملات نظارت می‌کنند. در واکنش به سقوط بازار در سال ۱۹۸۷ و رکود نسبتاً پایین ۱۹۸۹، بورس سهام نیویورک اقدام به ایجاد روش‌های مختلفی برای کاهش ریسک بازار و ارائه خدمات بهتر به سرمایه‌گذاران نمود.
انجمن ملی معامله گران اوراق بهادار NASD
انجمن ملی معامله گران اوراق بهادار یک موسسه معاملاتی است. که به‌منظور ارتقای قانون‌گذاری حاکم بر اوراق بهادار است. یکی از اقدامات مهم این موسسه در آن سال‌ها ایجاد سیستم کامپیوتری انجمن ملی معامله گران در بازار می‌باشد. حال این اتفاقات را با بازار بورس ایران مقایسه کنیم متوجه خلأ ناشی چنین موسسه‌ای برای ارائه خدمات بهتر به سرمایه‌گذاران خرد می‌شویم. قصد دارم دقیق‌تر در مورد آن صحبت کنم.
حتما بخوانید: اوراق تبعی چیست؟ لیست شرکت های دارای اوراق اختیار فروش تبعی
دهه به دهه افراد فعال در بازار بورس ایران انتظاراتشان از کسب سود از این بازار متفاوت می‌شود. تیپ‌های جدید شخصیتی تمایل بیشتری به کسب سود در مدت‌زمان کمتری هستند. همین موضوع سبب افزایش هیجان بازار و نمود رفتارهای هیجانی در بازار می‌شود. پس چنین سرمایه‌گذارانی نیاز شدیدی به یک منبعی دارند که آنها را به‌طور سالم و کامل آموزش دهد. البته افراد و نهادهای تصمیم‌گیرنده نیز وظیفه سنگینی در این قبال دارند. تا قبل از هر دوره رونق بازار بورس به‌خوبی فرهنگ‌سازی لازم را در میان سرمایه‌گذاران تازه‌وارد انجام دهد. افراد تفکرات ضربه زننده‌ای در خوددارند و باید بدانند بازار بورس فقط دریافت کد بورسی و خریدوفروش هر سهم در هر نقطه‌ای نیست.
سایر ابزارهای بازار بورس که نقش حمایت از سرمایه‌گذاران را دارند
بخش دوم این مقاله فضای متفاوتی دارد. قصد دارم در این بخش به معرفی ابزارهایی بپردازم که در بازار بورس ایران در جهت حمایت از ما ایجاد گردیده است.
۱- اعتبار معاملات
حساب‌های مربوط به مؤسسات کارگزاری می‌تواند به‌صورت نقدی و یا اعتباری باشد. افتتاح یک حساب اعتباری مستلزم واگذاری سپرده نقدی یا اوراق بهادار است. بورس سهام نیویورک از سازمان کارگزاری می‌خواهد. که حداقل سپرده‌ای را برای مشتریانی که حساب اعتباری افتتاح می‌کنند تخصیص دهد.
حتما بخوانید: صکوک یا اوراق سلف چیست؟
در بازار بورس ایران نیز به‌نوعی چنین ابزاری ایجاد گردیده است. و افراد می‌توانند با ورود سرمایه خود به‌حساب کارگزار و البته خرید سهم اقدام به دریافت اعتبار از ده تا پنجاه‌درصد مبلغ کل پرتفوی خود شوند. که دریافت هر اعتبار بهره‌ای دارد و می‌بایست از طرف سرمایه‌گذار به کارگزار پرداخت شود.
به‌عنوان‌مثال شما در بورس با دریافت پنجاه میلیون تومان اعتبار شش‌ماهه در حساب کارگزاری آگاه خود می‌بایست ابتدا بهره‌ای معادل حدوداً دو میلیون و پانصد هزارتویمان به این کارگزار پرداخت کنید. بعد از فعال‌سازی می‌توانید با اهرم مالی بیشتری در بازار به کسب سود بپردازید. البته باید گفت گرفتن اعتبار خود در بازار تکنیک‌هایی دارد که نمی‌توان در خصوص آن در این مقاله صحبت کنیم.
فروش استقراضی یکی دیگر از ابزارهای بازار بورس
فروش استقراضی، فروش اوراق بهادار به‌وسیله کسی است که چنین اوراقی را ندارد بنابراین باید آنها را قرض بگیرد. و به خریدار تحویل دهد. فروش استقراضی ابزار نوینی می‌باشد. که باعث می‌شود فروشنده آن از کاهش قیمت این اوراق بهادار در آینده سود ببرد. فروشنده باید در آینده اوراق بهادار مزبور را خریداری کرده و بدهی خود را بپردازد که این خود جزئی از معاملات بازار سهام می‌باشد.
فرض کنید سرمایه‌گذاری با نام مشخص معتقد است. که قیمت سهام ایران‌خودرو در چند ماه آینده کاهش خواهد یافت. و او قصد دارد چنانچه ارزیابی و تحلیلش درست باشد، از این اتفاق سود ببرد. او از کارگزار خود می‌خواهد که ۱۰۰۰سهم را به‌صورت قرضی و به قیمت بازار به او بفروشد. کارگزار نیز این تعداد سهم را از یک سرمایه‌گذار که غالباً دید بلندمدتی روی این شرکت دارد قرض می‌گیرد.
حتما بخوانید: قرارداد اختیار معامله چیست؟
همان‌طور که این شخص پیش‌بینی کرده بود. در ماه‌های آینده قیمت سهم ایران‌خودرو ریزش می‌کنند. و شخصی که از قرارداد فروش استقراضی استفاده کرده بود. به کارگزار دستور می‌دهد آن سهم را باقیمت جدید برایش خریداری کرده و قرضش را پوشش دهد. ما به تفاوت قیمت روز (قیمت بعد از ریزش) و قیمت زمان قرارداد، سود کسب‌شده سرمایه‌گذار می‌باشد. ایجاد چنین ابزاری در بازار بورس ایران هرچند دیر کلید خورده اما افزایش عمق معاملات چنین ابزاری شدیداً می‌تواند در آینده بازار بورس تأثیرگذار باشد.
نتیجه‌گیری در مورد ابزارهای بازار بورس:
همه ما به‌عنوان سرمایه‌گذارانی خرد انتظار نداریم. نهادها و سازمان‌های نظارتی قوانین و تصمیماتی اتخاذ کنند. که بگوییم امکان کسب ضرر در این بازار از بین برود. چراکه رشد و ریزش و سود و ضرر جزئی جدایی‌ناپذیر از تمام بازارهای مالی می‌باشد. اما انتظار داریم با بررسی اتفاقات و گرفتن الگو از بورس‌های جهانی تصمیماتی هرچه بهتر در جهت حمایت از سرمایه‌گذار خرد و افزایش سطح اطمینان عموم مردم به این بازار گرفته شود.
امید است شفافیت و ابزارهای حمایتی در بازار بورس ایران به یک ویژگی و یکی از دلایل ورود پول به آن شود. نه اینکه خود این عامل سبب بروز اتفاقاتی شود که در تضاد هدف والای بورس (ورود پول به‌طور مستقیم به چرخه تولیدی کشور) می‌باشد.
در نهایت با توجه به تجربیاتی که در بورس بدست آوردید. درخواست دارم خود را به عنوان یک فرد تصمیم گیرنده در بازار تصور کنید و بگویید برای حمایت هرچه بیشتر از سرمایه گذاران چه تصمیماتی اتخاذ میکردید؟
دیدگاهتان را بنویسید