بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟

شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که اگر مشکلی در خرید و فروش یک سهم پیش بیاید چه کسانی به کمک سهم و سهامداران می‌آیند؟ در این مقاله با مفهومی به نام بازار گردان آشنا می‌شویم.

نجات دهنده بازار!

اگر کلاس آموزش بورس را پشت سر گذاشته باشید می‌دانید که در جواب این سوال به واژه بازار گردان یا Market Maker  می‌رسیم. در ادامه این مقاله با ماهیت، وظایف، روند تاثیرگزاری در بازار و اهداف این شخص بیشتر آشنا خواهیم شد.

بازار گردان کیست؟

بازار گردان به افراد یا شرکت هایی تلقی می‌شود که باهدف کاستن نوسانات هیجانی بازار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌نمایند. بازارگردانی فعالیتی حرفه‌ای است که نیازمند دانش و تخصص کافی است. ازاین‌رو این شخص با تکیه‌بر این دو عامل بر عرضه و تقاضای مناسب در بازار مسلط خواهد بود.

حتما بخوانید: بازار آتی سکه چیست؟ چطور در آن سرمایه گذاری کنیم؟

رایج‌ترین نوع بازارگردان، کارگزاری است. سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های کارگزاری اقدام به خرید و فروش راحت‌تر اوراق بهادار نمایند. تا نقدینگی بازارهای مالی به میزان لازم حفظ شود. بازارگردان همچنین می‌تواند یک واسطه فردی باشد. اما به دلیل حجم بالای اوراق بهادار موردنیاز برای تسهیل حجم خرید و فروش، در حال حاضر تقریباً تمام بازارگردان ها، موسسات بزرگ هستند.

وظایف بازار گردان (Market Maker)

بازارگردان ها حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیاردارند. و می‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.

حتما بخوانید: اثر دامنه مجاز نوسانات بر بازار بورس

بالا بردن نقدشوندگی در بازار یکی از اصلی‌ترین وظایف بازارگردان است. به‌طور شفاف‌تر زمانی که دارنده اوراق به نقدینگی نیاز دارد و خواهان فروش اوراق خود در بازار است. اما به دلیل رکود در بازار خریدار مناسبی نمی‌یابد بازارگردان باید این اوراق را خریداری نماید. از سوی دیگر زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده مناسب هستند اوراق در اختیار خود را به آن‌ها بفروشد.

بازارگردان ها مسئول تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی هستند تا اوراق بهادار رابین خریداران و فروشندگان انتقال دهند.

سازمان بورس امتیازاتی را برای بازارگردان قرار داده است.

(موارد زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

۱_ طبق ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس، “سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”

ایستگاه معاملاتی درگاه ثبت سفارش و معاملات است. که مستقیماً به هسته‌ی معاملات متصل است. و توسط سازمان بورس در اختیار کارگزاری ها قرار داده می‌شود. در هنگام بازارگردانی، یک ایستگاه توسط سازمان بورس به بازارگردان داده می‌شود. از طریق آن فقط می‌تواند در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.

۲_ طبق ماده ۱۹ دستورالعمل بازار گردانی در بورس، “سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.

سازمان بورس و اوراق بهادار باید میزان کارمزد دریافتی از بازارگردان را به ۱۰ درصد سقف کارمزد کاهش دهد. البته امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.

حتما بخوانید: آموزش گام به گام سرمایه گذاری در بازار بورس به زبان ساده

در بلندمدت بازارگردان، کمک شایانی برای برطرف کردن نوسانات شدیدی که هرازگاهی شاهد آن در بازار اوراق بهادار هستیم، خواهد بود. هدف بازار گردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد. و از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری نماید. به‌عبارت‌دیگر زمانی که سرمایه گذاران به دنبال فروش دارایی‌هایشان هستند، بازار گردان این دارایی‌ها را خریداری می‌کنند تا تقاضای همه‌ی فروشندگان تأمین شود. همچنین اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید باشند، بازارگردان دارایی‌های خریداری‌شده را به فروش می‌رساند تا تمام سفارش‌های خرید نیز تأمین شود.

اگر بازار گردان به میزان حجمی که در تعهد آورده شده معامله کرده باشد از ادامه بازارگردانی معاف می‌شود.

شرایط سفارش‌های بازار گردان

بازارگردان موظف است، سفارش‌های خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند:

(شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

حتما بخوانید: ۵ دلیل متداول بسته شدن سهام در بورس + فیلم آمورشی

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.
  دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت‌شده توسط بازارگردان را نشان می‌دهد.
  مثلاً دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می‌تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
• حجم سفارش‌های خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.
  فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰,۰۰۰ سهم در نظر گرفته‌شده است. یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰,۰۰۰ سهم شود.

نحوه کسب سود بازارگردان به چه صورت است؟

بازارگردان برای سودآوری از شکاف قیمتی بین سفارش‌های خرید و فروش استفاده می‌کند. به این صورت که مثلاً اوراق را باقیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و باقیمت ۱۰۰۵ تومان می‌فروشد. در معاملات با حجم های بالا این اختلاف قیمت کوچک تا حد زیادی به سود کارگزار خواهد افزود.

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.

حتما بخوانید: مدیریت سرمایه در بازار آتی

دوره آموزشی: آموزش ارز دیجیتال (کریپتوکارنسی) در مشهد

برای اطلاع از نمادهای دارای بازار گردان در بازار بورس اوراق بهادار می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

نمادهای دارای بازارگردان

نتیجه‌گیری

پس بازارگردان یک فرد و یا شرکت است که برای کسب سود، خرید و فروش دارایی‌ها را انجام می‌دهد تا از نوسانات ناخواسته قیمت جلوگیری کند.

تیم آموزشی کالج تی بورس با سابقه فعالیت ۵ سال در زمینه آموزش بورس، سعی دارد با آموزش های اصولی بازار بورس قدرت تحلیلگری شما را در زمینه ی تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و … تقویت نماید. و شما را با اصطلاحات و مفاهیم بورسی آشنا سازد، به نظر شما بازارگردان ها قادر به انجام کارهای دیگر نیز هستند؟ آیا راه‌های دیگری برای سودآوری برایشان وجود دارد؟