وقتی دولت ها درگیر مشکلات درآمدی شوند، برای کسب درآمد شروع به وضع قوانین سخت گیرانه تری برای دریافت مالیات خواهند کرد. کشور ما هم در سال های اخیر و با توجه به تحریم شدن نفت و … با کاهش درآمد مواجه شد و شروع به صحبت کردن در مورد طرحی به نام مالیات بر عایدی درآمد کرد.

برای اولین بار این طرح در سال 99 در سحن مجلس ارائه شد و در نهایت مانند تمام طرح هایی که به نفع دولت بوده است خیلی زود در خرداد 1400 در مجلس تصویب شد. به همین دلیل در این مقاله سعی می کنم مفهوم مالیات بر عایدی سرمایه را به زبان ساده به تمامی شما عزیزان توضیح دهم.

مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

به زبان بسیار ساده مالیات بر عایدی درآمد به این منظور است که وقتی شما به عنوان مثال ماشین، خانه، سکه و … می خرید اگر در هنگام فروش آن سود کنید، باید مالیات این سود را پرداخت کنید.

بگذارید با یک مثال موضوع را بازتر کنم. فرض کنید شما دو سال قبل یک ماشین با مبلغ 100 میلیون خریده و اکنون آن را با قیمت 500 تومان می فروشید. در این حالت شما در فروش این ماشین 400 میلیون عایدی داشته و باید مالیات عایدی ماشین خود را پرداخت کنید.

مالیات بر عایدی مسکن چیز جدیدی نیست. در حدود یک قرن پیش آمریکا به عنوان اولین کشور از این مالیات استفاده و بعد از 50 سال و با رشد ناگهانی قیمت مسکن در اروپا، این قانون در اروپا هم رواج پیدا کرد و رسمی شد.

تفاوت مالیات بر عایدی مسکن با مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

باید دقت کنید که شاید این دو مالیات با هم شباهت هایی را داشته باشند ولی در باطن کاملا متفاوت هستند. این موضوع را اینگونه باز می کنم که قبل از هرچیز باید بدانید که ما در مجموع دو مدل عمده مالیات داریم. اولی مالیات مستقیم و دومی مالیات غیر مستقیم است.

مالیات بر ارزش افزوده از نوع مالیات غیرمستقیم می باشد که به ارزش افزوده ایجاد شده برای کالاها و خدماتی که در چرخه تولید قرار گرفته اند و یا مولد هستند، تعلق می‌گیرد. به این شکل که مصرف‌کننده با خرید کالا و خدمات، به شکل غیرمستقیم، این نوع مالیات را پرداخت خواهد کرد.

این نکته را در نظر بگیرید که مالیات بر عایدی سرمایه از مدل مالیات های مستقیم بوده و به دارایی‌هایی تعلق می‌گیرد که مالکان آنها هیچ گونه ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی کنند و تنها از طریق انتقال این دارایی‌ها به سود می زسند. مانند سودی که از خرید و فروش خودرو و یا ملک به وجود می آید.

این نکته بسیار مهم است که مالیات بر عایدی سرمایه به سود به دست آمده از فروش هر مدل دارایی غیرمولد تعلق می‌گیرد. این دارایی ها می تواند شامل مسکن، زمین، انواع اوراق بهادار، عتیقه‌جات، آثار هنری، خودرو و هر دارایی غیرمولدی است که فرد فروشنده  از فروش آن به سود رسیده باشد.

مالیات بر عایدی سرمایه به چه کسانی تعلق می گیرد؟

این مالیات به تمامی افرادی که بدون ایجاد ارش افزوده صرفا با سوداگری دست به خرید و فروش دارایی های غیر مولد می زنند، تعلق خواهد گرفت. شاید نتوانیم به راحتی بگوییم که تعداد افرادی که در ایران دست به این مدل معاملات می زنند کم است ولی آمارها نشان میدهد که این مالیات حدودا بر 5 درصد افراد جامعه تاثیر خواهد گذاشت.

این مالیات زمانی به شما تعلق می گیرد که ملک یا ماشین یا سهام خود را فروخته و در این معامله به سود رسیده باشید. پس تا زمانی که شما دارایی خود را نفروشید نیازی به پرداخت این مالیات خواهد بود.

نرخ مالیات بر عایدی سرمایه چقدر است؟

این مالیات در کشورهای مختلف متفاوت است به عنوان مثال کشور دانمارک با نرخ مالیات 42 درصد بیشترین نرخ مالیات را دارا می باشد. این نرخ در کشورهای آمریکا و انگلیس نیز 28 درصد است. نرخ این مالیات در کشور ایران نیز با توجه به آخرین طرح ارائه شده به شکل زیر است:

1. نرخ مالیات بر عایدی املاک به استثنای زمین‌های بایر با دوره تملک کمتر از یک سال، 40 درصد در نظر گرفته می‌شود. پس از گذشت هر سال، 3 واحد از نرخ مذکور کاسته می‌شود. از سال دوازدهم نیز مالیات بر عایدی سرمایه با نرخ 4 درصد تعیین می‌شود.
2. نرخ مالیات بر عایدی خودرو با دوره تملک کمتر از یک سال، 30 درصد در نظر گرفته می‌شود. پس از گذشت هر سال، 10 واحد از نرخ مذکور کاسته می‌شود. از سال چهارم و بعد از آن نیز معاف از مالیات خواهد بود.
3. نرخ مالیات بر عایدی دارایی‌های مانند طلا، زیورآلات و انواع ارزهای خارجی، با دوره تملک کمتر از یک سال، 30 درصد در نظر گرفته می‌شود. با نگهداری این دارایی‌ها بیش از یک سال تا دو سال، این نرخ به 20 درصد تغییر می‌یابد. از سال سوم و بعد از آن هم نرخ مالیات بر عایدی سرمایه با نرخ 10 درصد تعیین می‌شود.

کلام آخر