تمامی فعالین بازار بورس و سرمایه همواره با مفاهیم این بازار برخورد داشته و با توجه به استراتژی معاملاتی خود از این اتفاقات به جهت به دست آوردن بازده و سود بیشتر استفاده می‌کنند. یکی از این مفاهیم که به‌تازگی و پس از ارائه صندوق های سرمایه‌گذاری دولتی (ETF) بیشتر به گوش می‌رسد پذیره نویسی است. در معنی لغوی پذیره نویسی یعنی نوشتن و امضا کردن پای سند می‌باشد؛ اما در بازار سرمایه و بورس منظور از پذیره نویسی شرکت هنگامی است که شرکت در حال تشکیل شدن است و از عموم مردم دعوت می‌شود تا در تأمین سرمایه شرکت سهیم شده و با پرداخت مبلغ اسمی هر سهم (۱۰۰۰ریال) پس از تشکیل و ثبت شرکت و گذراندن مراحل اداری با همین مبلغ سهامدار شرکت می‌شوند. در این مقاله به توضیح مفهوم پذیره نویسی سهام شرکت و تفاوت آن با عرضه اولیه سهام می‌پردازیم.

حتما بخوانید: عرضه اولیه چیست؟ چگونه آن را خریداری کنیم؟

هیئت‌مدیره و شرکای شرکت سهامی عام

در شرکت‌های سهامی عام هیئت‌مدیره حداقل متشکل از ۵ نفر است که همگی از صاحبان سهام شرکت هستند. به همین منظور پذیره‌نویسان بایستی به‌گونه‌ای باشند که شرکای شرکت کمتر از ۵ نفر نباشند. در قانون برای حداکثر تعداد شرکا مرزی تعیین نشده است و می‌تواند از پنج نفر تا هزاران نفر را شامل گردد. کلیه افرادی که دارای شرایط مدنظر قانون هستند (دارای اهلیت هستند) می‌توانند در پذیره نویسی شرکت نمایند. با توجه به اینکه پذیره نویسی عملی تجاری نیست، داشتن حق تجارت برای شرکت در پذیره نویسی الزامی نیست.

پذیره نویسی سهام چیست؟

در شرکت‌های سهامی عام قسمتی از سرمایه شرکت توسط فروش سهام به مردم تأمین می‌گردد. به همین منظور پس از تأمین سرمایه تعهد شده و واریز آن به‌حساب شرکت توسط مؤسسین شرکت، مرحله پذیره نویسی سهام آغاز می‌گردد. به‌طورکلی، شرکت سهامی برای شروع نیازمند سرمایه اولیه است که طی پذیره نویسی تعدادی از سرمایه‌گذاران پرداخت این سرمایه اولیه را تعهد می‌نمایند تا شرکت فعالیت خود را به‌صورت رسمی آغاز نماید. پس‌ازآن مراحل ثبت شرکت در سازمان ثبت شرکت‌ها و نهایتاً درج نماد شرکت مذبور در سازمان بورس یا فرابورس، سهام شرکت می‌تواند در بازار بورس و سرمایه خریدوفروش گردد. پذیره نویسی سهام شرکت فعالیتی حقوقی است که در آن فرد تعهد می‌نماید تا قسمتی از سرمایه شرکت را در فرایند پذیره نویسی پرداخت نماید. طرح تهیه‌شده برای پذیره نویسی سهام بایستی به امضاء همه مؤسسان شرکت رسیده باشد و به اداره ثبت شرکت‌ها تحویل‌شده باشد (نقاطی از کشور که اداره ثبت شرکت‌ها در آنجا وجود ندارد، طرح پذیره نویسی سهام به اداره ثبت‌اسناد و املاک محل تحویل داده می‌شود).

شرکت های پذیره نویسی شده

برای دیدن و جستجوی شرکت های فرابورسی پذیره نویسی شده در سایت فرابورس می‌توانید از این لینک استفاده نمایید.

حتما بخوانید: صندوق ETF چیست و چطور می‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد؟

عرضه اولیه سهام چه تفاوتی با پذیره نویسی سهام دارد؟

1. پذیره نویسی سهام باقیمت اسمی سهم یعنی همان ۱۰۰۰ ریال انجام می‌گیرد، اما عرضه اولیه دارای بازه قیمتی مشخص است.
2. بازه زمانی پذیره نویسی معمولاً ۳۰ روزه بوده و پس ‌از آن نماد تا هنگام انجام مراحل بعدی که ممکن است تا چند ماه طول بکشد بسته خواهد بود، درحالی‌که عرضه اولیه طی ۲ تا ۳ ساعت ثبت سفارش می‌گردد.
3. پذیره نویسی تا زمان به فروش رسیدن تمامی اوراق ادامه پیدا می‌کند و عموماً تا پایان مهلت ۳۰ روزه ادامه پیدا می‌کند.
4. در حقیقت پذیره نویسی سهام قبل از عرضه اولیه صورت گرفته و شرکت‌کنندگان در پذیره نویسی سرمایه اولیه شرکت را تأمین می‌کنند و پس از تشکیل شرکت بر اساس ورقه تعهد حق دریافت سهم رادارند.

چطور در پذیره نویسی سهام شرکت کنیم؟

در شرکت‌های سهامی عام به‌طورمعمول بایستی حداقل ۳۵ درصد از سرمایه اسمی شرکت تأدیه گردد. بدین معنی که پرداخت تمام سرمایه الزامی نیست و معمولاً این مبلغ از طریق بانک‌ها قابل پرداخت است. متقاضیان شرکت در پذیره نویسی بایستی ورقه تعهد سهم را که درواقع نشان‌دهنده میزان سرمایه‌ای است که وی حاضر است فوراً پرداخت کند را مشخص می‌کند، نوشته، امضاء کرده و به بانک تحویل می‌دهد. این عمل پذیره نویسی نامیده می‌شود. علاقه‌مندان به شرکت در پذیره نویسی ظرف مدت معین‌شده در اعلامیه پذیره نویسی، ضمن مراجعه به بانک و تکمیل ورقه تعهد و پرداخت مبلغ تعهد شده ضمن دریافت رسید، به‌طور خودکار اساسنامه و تصمیمات مجامع عمومی شرکت را نیز قبول می‌نمایند.

حتما بخوانید: چگونه سهام عرضه اولیه ارزشمند را تشخیص دهیم؟

ورقه تعهد سهام شامل چه مواردی است؟

ورقه تعهد سهام دارای دو نسخه بوده که به امضاء پذیره‌نویس یا نماینده قانونی وی بایستی آن را امضاء نماید که یک نسخه از آن با پاراف رسید وجه از طرف بانک به پذیره‌نویس تحویل داده می‌شود. ورقه تعهد سهام بر اساس قانون (ماده ۱۳ لایحه قانون ۱۳۴۷) شامل موارد ذیل است.

• سرمایه شرکت
• نام، موضوع، آدرس اصلی و مدت شرکت
• تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی و مرجع صدور آن
• تعداد سهام مورد تعهد، مبلغ اسمی هر سهم و مبلغی که باید هنگام پذیره نویسی پرداخت گردد
• نام بانک و شماره‌حساب بانکی که پذیره‌نویسان باید پرداخت را به آن حساب انجام دهند.
• نشانی و اطلاعات کامل هویتی پذیره‌نویس
• تاریخ شروع و خاتمه مهلت پذیره نویسی
• شرایط حق رأی و حضور در مجامع عمومی
• مبلغ افزایش سرمایه

روش‌های پذیره نویسی سهام

1. تعهد پذیره نویسی
2. بهترین کوشش

۱- روش تعهد پذیره نویسی چیست؟

در این روش اگر تمام سهامی که برای آن‌ها ورقه تعهد سهام منتشرشده به فروش نرفت، شخص تعهد می‌کند که مابقی اوراق را بخرد. به فردی که ورقه تعهد سهام را خریداری می‌کند، متعهد یا کارگزار گفته می‌شود؛ و شخص ثالث که اوراق فروش نرفته را تعهد کرده و خریداری می‌نماید ” متعهد پذیره‌نویس” گفته می‌شود. متعهد پذیره‌نویس ضمن سپردن وثیقه نزد سازمان بورس، اطمینان لازم را برای خرید مابقی اوراق به فروش نرفته ایجاد می‌نماید.

حتما بخوانید: شرکت تامین سرمایه چیست و چه نقشی را در بازار ایفا می‌کنند؟

۲- روش بهترین کوشش چیست؟

در این روش شرکت تأمین‌کننده سرمایه، ملزم و مجبور به خرید اوراق فروش نرفته نیست؛ اما بهترین کوشش خود را به کار می‌گیرد تا تمام اوراق به روند که این اتفاق همیشه نمی‌افتد و این احتمال وجود دارد که تا پایان مهلت پذیره نویسی تمام اوراق فروخته نشود.

نتیجه گیری

کسانی که تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار بورس رادارند با دانستن تفاوت‌های میان پذیره نویسی سهام و عرضه اولیه راحت‌تر می‌توانند برای انتخاب و شراکت در هرکدام از این موضوعات تصمیم بگیرند. پذیره نویسی فراینده ایست که در آن شخص متعهد می‌گردد قسمتی از سرمایه شرکت را تأدیه نمایند و بدین‌وسیله در شرکت سهامی عام شریک شود؛ اما در عرضه اولیه سهام شرکت‌هایی که برای اولین وارد بورس می‌شوند مورد معامله قرار می‌گیرد، شرکت‌هایی که ممکن است سال‌ها در حال فعالیت بوده‌اند و به‌تازگی تصمیم گرفته‌اند که وارد بازار بورس شوند.