برای اینکه بتوانید یک سرمایه گذاری پرسود در بازار بورس اوراق بهادار داشته باشید نیازمند اطلاعات مختلفی مانند سهام شاخص ­ساز هستید تا بتوانید با یک بررسی و تحلیل درست به یک نتیجه‌ی منطقی و معقول برسید. اطلاعاتی که شامل ارزش و حجم معاملات، تغییرات نرخ ارز، فروش و بهای تمام شده‌ی شرکت‌ها، شاخص بورس، تعداد اشخاص حقیقی و حقوقی و … یکی از این اطلاعات مهم شاخص بورس نام دارد که عضو های اصلی آن سهام شاخص ساز است. شاید این جمله را شنیده باشید که سهم فولاد شاخص ساز است و تاثیرگذاری صنعت فلزات اساسی بر شاخص کل بسیار زیاد است و یا اصطلاحا صنعت فلزات اساسی جزو سهام شاخص ساز در بازار بورس اوراق بهادار است. در این مقاله می‌خواهیم به طرح این سوال بپردازیم که آیا واقعا سهام شاخص‌ساز در بورس اوراق بهادار وجود دارند و در صورت صحت، ما چگونه می‌توانیم از سهام شاخص‌ساز در بازار بورس استفاده کنیم؟

شاخص کل چیست و چرا باید قبل از شناخت سهام شاخص ساز معنی آن را بدانیم؟

پیش از آن که صنایع و سهام شاخص ساز در بازار بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا باید بدانیم شاخص کل چیست و چه کمکی به ما در شناخت سهام شاخص‌ساز می‌کند. شاخص در لغت به معنی برآمد است. برآمد، به عدد میانگین وزنی ارزشی مجموعه ای از اقلام به هم مرتبط بر حسب درصدی از همان میانگین، گفته می‌شود. به معیاری که تغییرات در یک بازار یا اقتصاد را نشان می دهد شاخص می‌گویند. شاخص کل در بازارهای مالی یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در یک بازار معامله می‌شود و میانگین قیمت همه سهام را در آن بازار نشان می‌دهد.

حتما بخوانید: سود عملیاتی و غیر عملیاتی چیست؟

شاخص، بازدهی کل بورس یا بازدهی نقدی بازار را نشان می‌دهد. از تغییرات قیمت که در شاخص کل دخیل است تا سود نقدی سهام در محاسبات شاخص کل اعمال می‌شود و همانطور که پیش‌تر گفته شد شاخص کل بر اساس میانگین وزنی-ارزشی شرکت ها محاسبه می‌شود، یعنی سهام مختلف تاثیر گذاری متفاوتی روی شاخص کل در بازار بورس اوراق بهادار دارند. به تعبیر دیگر شاخص کل مبنای ارزشمند بودن بازار بورس اوراق بهادار ایران از گذشته تا به امروز است.

شاخص صنعت چیست و چه فرقی با سهام شاخص ساز میکند؟

شاخص کل شرکت های بورسی را بر اساس حوزه فعالیت‌شان در گروه‌های مرتبط از قبل تعیین شده دسته بندی می‌کند که به آن شاخص صنعت می گویند؛ ولی سهام شاخص ساز مربوط به سهامی است که صرفا تاثیر زیادی در شاخص کل دارند. هر صنعت از چند شرکت هم فعالیت تشکیل شده که برآیند بازده کلی یا عملکرد آنها را می‌توان شاخص آن صنعت نامید.

تاثیرات سهام در شاخص و سهام شاخص ساز

همانطور که گفته شد شاخص کل مبنای ارزنده بودن حال حاضر بازار بورس اوراق بهادار است که میانگین وزنی-ارزشی سهام را مشخص میکند، باید اشاره کرد که با توجه به فرمول شاخص کل، تمامی سهام تاثیرگذاری یکسانی روی شاخص ندارند و همین طور برعکس آن نیز صادق است و سهام بعضی از صنعت ها جزو سهام شاخص ساز بازاربورس اوراق بهادار نیستند.

حتما بخوانید: آموزش تصویری تابلو خوانی بورس

روند شاخص تاثیر گذاری بسیاری بر سهام دارد، یعنی زمانی که شاخص کل صعودی میباشد اکثر سهام روند رو به رشدی دارند و زمانی شاخص روند نزولی در پیش میگیرد اکثر سهام چه ارزنده و چه غیر ارزنده با هم ریزش میکنند و به اصطلاح خشک و تر بازار با هم می‌سوزند. حال باید گفت سهامی که در بازار ارزش بیشتری دارند و تعداد سهام آن‌ها بیشتر است مانند فولاد و یا هلدینگ خلیج فارس که سهام بزرگتر هستند تاثیر گذاری و تاثیر پذیری بیشتری بر شاخص کل دارند که به آنها سهام شاخص ساز نیز می‌گویند، زمانی که شاخص کل صعودی باشد پیشنهاد می‌شود این چنین سهام شاخص‌سازی خریداری شود و زمانی که شاخص کل منفی باشد باید سهامی که تاثیر پذیری کمتری از شاخص کل دارند و جزو سهام شاخص ساز نیستند (مانند سهام زقیام و چکاپا) خریداری شود.

ارتباط شاخص کل و سبد سهام شاخص ساز

اصل تاثیرات سهام بر شاخص، برای صنعت ها هم صدق می‌کند یعنی صنایع بزرگتر مانند شیمیایی ها و فلزات اساسی تاثیر بسیار بیشتری بر ساخت روند شاخص دارند، در زمانی که شاخص کل صعودی باشد بهتر است که در سبد سهام شما یک سهم از این صنایع بزرگ و ارزشمند که از سهام شاخص ساز است، وجود داشته باشد. زمانی که شاخص روند مناسبی ندارد سبد سهام خود را باید با صنایع کوچکتر مانند زراعت و یا محصولات کاغذی تکمیل کنید. نکته مهم: لازم به ذکر است شاخص کل حالت حامی سهام را دارد و زمانی که شاخص نزولی است ریسک کسب سود در بازار بیشتر است، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که افراد با تمام سرمایه در بازار فعالیت نکنند. برای فعالیت چه در زمان صعودی بودن بازار و چه در زمان نزولی بودن آن نیازمند آموزش در زمینه بورس هستید، مباحث اصلی برای این فعالیت شامل تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، رفتارشناسی سهام و مدیریت سرمایه است.

حتما بخوانید: تفاوت EPS و DPS در بورس چیست و چه کاربردی دارند؟

نحوه تشخیص سهام شاخص ساز

به طور کلی ویژگی های زیاد برای شناسای سهام شاخص ساز و سهامی که تاثیر زیادی در شاخص کل دارند وجود دارد که مهم‌ترین‌های آن تعداد برگه سهم این شرکت ها و ارزش بازار این شرکت ها است و برای بدست آوردن لیست این شرکت ها از سایت TSETMC.ir و قسمت ۳۰ شرکت بزرگ می‌توان استفاده کرد.

لیست شرکت های شاخص ساز بورس

لیست شرکت های شاخص ساز بورس در تاریخ ۶دی ماه ۱۳۹۹ بر اساس حروف الفبا: اخابر، پارس، پارسان، تاپیکو، جم، حکشتی، خساپا، خودرو، رپنا، شبندر، شپدیس، شپنا، شتران، شستا، فارس، فخوز، فملی، فولاد، کچاد، کگل، نوری، همراه، وامید، وبصادر، وبملت، وپارس، وپاسار، وتجارت، وغدیر و ومعادن.

گمراهی در تحلیل شاخص کل با توجه به سهام شاخص ساز

تغییرات غیر طبیعی شاخص کل در شرایط خاص گاها شما را به اشتباه می‌اندازد. این اتفاق عموما بعد از اخبار سیاسی پیش می‌آید. در این زمان اگر بازار را رصد کنید متوجه می‌شوید که اکثر سهام در حالت منفی معامله شده‌اند، ولی شاخص کل ریزش که هیچ رشد ناچیزی هم داشته است به همین دلیل برای تحلیل دقیق تر شاخص کل پیشنهاد می‌شود که از شاخص هم وزن استفاده کنید، بعضا شاخص هم‌وزن تحلیل دقیق تری از بازار را نمایان می‌کند که آیا در آن روز یا بازه زمانی مورد نظر ماهیت بازار چگونه بوده است. یکی از عوامل دیگری که تاثیر زیادی برشاخص کل دارد معاملات بلوکی هستند که در سهام شاخص ساز اتفاق می‌افتد در حالی که در شاخص کل هم وزن تاثیر ندارند.

حتما بخوانید: P/E چیست؟ هرآنچه لازم است درباره P بر E بدانیم

در شاخص هم وزن تمامی سهام اعم از بزرگ یا کوچک تاثیرگذاری و تاثیرپذیری یکسانی در آن دارند، و در مورد صنعت باید گفت هر صنعتی که تعداد شرکت بیشتری داشته باشد تاثیرش در شاخص هم وزن بیشتر می‌شود. پیشنهاد می‌‌شود به عنوان یک فرد زبده در بازار برای خرید مطمئن تر از شاخص های صنعت، کل، و زیا هم وزن استفاده کنید. لازم به ذکر است شاخص کل سهام بازار فرابورس و بازار بورس با هم متفاوت هستند یعنی شاخص کل فرابورس و شاخص کل بورس یکی نیستند. ولی اگر نمودار تطبیقی آن‌ها را بررسی کنید عینا بر هم منطبق هستند.

نتیجه گیری

با مطالعه ی این مقاله به این نتیجه می‌رسیم که برای فعالیت و سرمایه گذاری در بازار بورس اوراق بهادار نیازمند اطلاعاتی هستیم تا به سودآوری بهتری برسیم و برای این سودآوری نیازمند آیتم هایی هستیم که باید مورد بررسی قرار گرفته و قابل تامل هستند. شاخص کل در بازار بورس اوراق بهادار، شاخص صنعت، شاخص هم وزن و تاثیراتی که سهام بر این شاخص ها می‌گذارند، همگی از عوامل قابل بررسی در سرمایه گذاری در بازار بورس اوراق بهادار هستند. شما چه عوامل دیگری را برای سرمایه گذاری در این بازار در نظر می‌گیرید؟ آیا از عواملی مانند تاثیر سهام بر شاخص هم استفاده می‌کنید؟